Amoksycylina jest antybiotykiem β-laktamowym, zaliczanym do aminopenicylin. Jest antybiotykiem o szerokim spektrum działania, zalecanym w przypadku zakażeń bakteryjnych: górnych i dolnych dróg oddechowych, zapaleń ucha środkowego, zakażeń układu moczowego, skóry i tkanek miękkich oraz innych.
Amoksycylina jest wrażliwa na działanie beta-laktamaz, enzymów wytwarzanych przez bakterie. W wyniku działania tych enzymów, dochodzi do rozkładu i tym samym do unieczynnienia amoksycyliny. Aby temu zapobiec amoksycylinę łączy się z kwasem klawulanowym (w postaci klawulanianu potasu). Związek ten unieczynnia beta-laktamazy i tym samym zapobiega rozkładowi amoksycyliny.
- Amoksycylina z kwasem klawulanowym szybko i dobrze wchłaniają się po podaniu doustnym.
- Biodostępność amoksycyliny i kwasu klawulanowego po podaniu doustnym wynosi odpowiednio 89 i 75%.
- Amoksycylina i kwas klawulanowy stężenie maksymalne w osoczu uzyskują po odpowiednio 1,5 i 1h
A jak wygląda bezpieczeństwo stosowania amoksycyliny i kwasu klawulanowego w czasie laktacji?
Amoksycylina z kwasem klawulanowym i karmienie piersią:
Amoksycylina z kw. klawulanowym zaliczane są do kategorii L1- leków najbezpieczniejszych w czasie laktacji, kompatybilnych/zgodnych z karmieniem piersią (wg kategorii ryzyka laktacyjnego Prof. Hale’a) Do tej kategorii zaliczane są zaliczane są:
- substancje lecznicze, które były przyjmowane podczas laktacji przez dużą liczbę matek i nie zaobserwowano żadnego negatywnego ich wpływu na karmione piersią dzieci
- substancje lecznicze, dla których przeprowadzono badania kontrolowane wśród matek karmiących piersią, i dla których te badania wykazały brak ryzyka wpływu na zdrowie dziecka ani odległego działania szkodliwego
- substancje lecznicze, niedostępne drogą doustną dla dziecka
Wg najnowszego opracowania „Drugs in Pregnancy and Lactation” Prof. Briggs’a (z maja 2017 roku) amoksycylin aokreślana jest jako kompatybilna z karmieniem piersią. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze, które przenikają do mleka mamy w nieznacznych ilościach i/lub związki, których stosowanie w czasie laktacji nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią.
Wg tego podręcznika kwas klawulanowy (w postaci klawulanianu potasu) zaliczany jest do substancji leczniczych prawdopodobnie kompatybilnych z karmieniem piersią. Do tej grupy zaliczane są substancje lecznicze, dla których brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji lub dane te są ograniczone. Ale dostępne publikacje/doniesienia sugerują, że te substancje lecznicze nie stanowią ryzyka dla dziecka karmionego piersią.
Amoksycylina z kwasem klawulanowym zaliczana jest do kategorii VERY LOW RISK wg portalu e-lactancia.org. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze określane jako kompatybilne z karmieniem piersią, których stosowanie nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią i dla procesu laktacji. Przynależność substancji leczniczych do tej kategorii została określona na podstawie publikacji naukowych a stosowanie tych związków jest bezpieczne.
Według opracowania WHO amoksycylina z kwasem klawulanowym określana jest jako kompatybilna z karmieniem piersią.
Amoksycylina może przenikać do pokarmu kobiecego, niemniej jednak następuje to w bardzo małych ilościach, które nie mają znaczenia klinicznego dla dziecka karmionego piersią. Więcej o bezpieczeństwie stosowania samej amoksycyliny pisałam TU.
Kwas klawulanowy może przenikać do pokarmu kobiecego niemniej jednak nie ma dokładnych danych w jakim stopniu to nastepuje.
O stopniu przenikania związku do mleka mamy, a dokładniej o tendencji do takiego przenikania świadczy współczynnik/parametr M/O. Współczynnik mleko/osocze tostosunek stężenia wolnej frakcji substancji leczniczej w mleku mamy do jej stężenia w surowicy. Wskaźnik ten daje informacje o zwiększonym lub zmniejszonym stężeniu substancji w mleku w porównaniu z osoczem/surowicą, pozwala tylko na oszacowanie tendencji do przenikania do mleka mamy. Uznaje się, że substancje lecznicze o wartości M/O większej niż 1-5 wykazują tendencję do przenikania do mleka mamy i osiągania tam większych niż we krwi mamy stężeń. Z kolei wartość M/O mniejsza niż 1 wskazuje, że substancja lecznicza w niewielkim stopniu przenika do mleka mamy. Dla amoksycyliny i kwasu klawulanowego wskaźnik M/O wynosi 0,014-0,043 i świadczy o zmniejszonej tendencji do przenikania tej substancji do mleka mamy.
Co istotne jedną z wartości/danych, które bierze się pod uwagę oceniając bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji jest Relative Infant Dose – jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość leku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem, w przeliczeniu na dawkę leku, jaką przyjmuje mama (w przeliczeniu na masę ciała). Uznaje się, że lek jest stosunkowo bezpieczny, jeżeli ta wartość jest mniejsza niż 10% – im mniejsza tym lek jest bezpieczniejszy. Dla amoksycyliny i kwasu klawulanowego wartość RID=0,9%.
Dostepne jest jedno badanie, w którym mama karmiąca dziecko przyjmowała amoksycylinę z kwasem klawulanowym oraz gentamycynę. U dziecka wystąpiła pokrzywka, która ustąpiła po odstawieniu dziecka od piersi. Lekarze uznali, że dziecko miało alergię na penicyliny.
Za bezpieczeństwem stosowania amoksycyliny z kwasem klawulanowym w czasie karmienia piersią przemawia również fakt, powszechnego stosowania tego antybiotyku wśród dzieci.
W przypadku przyjmowania amoksycyliny z kwasem klawulanowym w czasie laktacji mogą u dziecka pojawić się działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego – wymioty, biegunka, bóle brzucha. Zazwyczaj maja one charakter łagodny i nie ma potrzeby odstawienia dziecka od piersią. Aby zminimalizować to ryzyko należy dziecku i mamie podawac probiotyki.
W przypadku przyjmowania amoksycyliny z kwasem klawulanowym w czasie laktacji (tak jak i innych leków), należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku zaobserwowania u dziecka wymiotów, biegunki lub innych niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą.
Zawsze przyjmując jakikolwiek lek w czasie laktacji należy synchronizować jego przyjmowanie z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy przyjmować bezpośrednio po karmieniu piersią, przed najdłuższą przerwą w karmieniu (nocną lub popołudniową). Przyjmuje się, że najwięcej substancji leczniczej przenika do mleka mamy, kiedy w jej krwi substancja lecznicza uzyskuje stężenie maksymalne – tzw TMAX/CMAX– i przez ten czas należy ogrnaiczyć przystawianie dziecka do piersi.
Część autorów uważa, że przy lekach zaliczanych do kategorii L1 nie ma konieczności bezwzględnego przestrzegania synchronizacji przyjmowania leku z karmieniem piersią. Niemniej jednaj ja zawsze, jeżeli jest taka możliwość, zalecam zachowanie odstępu.
W przypadku stosowania amoksycyliny z kwasem klawulanowym w czasie laktacji, warto lek przyjmować bezpośrednio po karmieniu piersią i z kolejnym przystawianiem dziecka do piersi wstrzymać się ok 1,5-2h.
Podsumowując – stosowanie amoksycyliny z kwasem klawulanowym w czasie laktacji jest możliwe i jest bezpieczne po konsultacji z lekarzem, w rekomendowanych dawkach i przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności TU
O stosowaniu amoksycyliny z kwasem klawulanowym w czasie laktacji i o kontynuowaniu karmienia piersią powinien zadecydować lekarz prowadzący!
- Hale’s Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, Springer Publishing Co. 2019
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Wolters Kluwer, 2017
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2014
- Drugs During Pregnancy and Lactation, C. Schaefer et al., Academic Press Inc, 2014
- Leki w ciąży i laktacji, Frieske K. Et al., MedPharm Polska, 2014
- The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk, AAP, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789
- Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
- Breastfeeding and maternal medication. Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs, World Health Organizations, Genewa, 2002http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/62435/1/55732.pdf
