Pantoprazol to inhibitor pompy protonowej w komórkach okładzinowych żołądka. Po podaniu doustnym wchłania się z przewodu pokarmowego (biodostepność ok 77%), we krwi wiąże się z białkami w dość znacznym stopniu (98%) a stężenie maksymalne uzyskuje w czasie 2-2,5h. Z krwi przenika do komórek okładzinowych żołądka, następnie wydzielany jest do kanalików i w kwaśnym środowisku aktywowany jest do formy sulfenowej, która łączy się z pompą protonową i hamuje jej działanie. W związku z tym pantoprazol blokuje wydzielanie soku żołądkowego i zalecany jest między innymi w:
- Chorobie refluksowej przełyku
- Zapobieganiu nawrotom refluksowego zapalenia przełyku
- Eredykacji Helicobacter pyloriw skojarzeniu z odpowiednimi antybiotykami
- chorobie wrzodowa żołądka i dwunastnicy
A jak wygląda bezpieczeństwo stosowania pantoprazolu w czasie laktacji?
Pantoprazol i karmienie piersią:
Pantoprazol zaliczana jest do kategorii L1- leków najbezpieczniejszych w czasie laktacji, kompatybilnych/zgodnych z karmieniem piersią (wg kategorii ryzyka laktacyjnego Prof. Hale’a) Do tej kategorii zaliczane są zaliczane są:
- substancje lecznicze, które były przyjmowane podczas laktacji przez dużą liczbę matek i nie zaobserwowano żadnego negatywnego ich wpływu na karmione piersią dzieci
- substancje lecznicze, dla których przeprowadzono badania kontrolowane wśród matek karmiących piersią, i dla których te badania wykazały brak ryzyka wpływu na zdrowie dziecka ani odległego działania szkodliwego
- substancje lecznicze, niedostępne drogą doustną dla dziecka
Wg najnowszego opracowania „Drugs in Pregnancy and Lactation” Prof. Briggs’a (z maja 2017 roku) pantoprazol określany jest jako prawdopodobnie kompatybilny z karmieniem piersią. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze dla których brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji lub dane te są ograniczone. Ale dostępne publikacje/doniesienia sugerują, że te substancje lecznicze nie stanowią ryzyka dla dziecka karmionego piersią.
Pantoprazol zaliczany jest do kategorii VERY LOW RISK wg portalu e-lactancia.org. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze określane jako kompatybilne z karmieniem piersią, których stosowanie nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią i dla procesu laktacji. Przynależność substancji leczniczych do tej kategorii została określona na podstawie publikacji naukowych a stosowanie tych związków jest bezpieczne.
Pantoprazol wg angielskojęzycznej bazy LactMed określany jest jako związek, który podawany mamie karmiącej w ilości 40mg na dobę, przenika do mleka mamy w małych ilościach. Uważa się, że ilości są zbyt małe, aby mogły wywołać działania niepożądane u dziecka karmionego piersią.
Pantoprazol tak jak wspomniano powyżej w dość znacznym stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego. Po wchłonieciu wiąże się z białkami osocza w znacznym stopniu ok 98%. A im wyższy stopień wiązania się z białkami osocza tym mniejsze prawdopodobieństwo przenikania związku do mleka mamy. I rzeczywiście pantoprazol może przenikać do mleka mamy ale nastepuje to w niewielkich ilościach. Wg niektórych publikacji tylko ok 0,02% dawki przyjętej przez mamę może przenikać do jej pokarmu.
Warto zaznaczyć, że pantoprazol jest wrażliwy na działanie soku żołądkowego. W związku z tym, nawet jeżeli przeniknie do pokarmu kobiecego i zostanie spożyty wraz z mlekiem przez dziecko to w żołądku dziecka zostanie rozłożony i nie będzie stanowił zagrożenia dla dziecka.
Dotychczas nie zaobserwowano, nie zgłoszono i nie udokumentowano żadnych działań niepożądanych, które wystąpiły u dziecka, którego mama przyjmowała ten lek.
O stopniu przenikania związku do mleka mamy, a dokładniej o tendencji do takiego przenikania świadczy współczynnik/parametr M/O. Współczynnik mleko/osocze to stosunek stężenia wolnej frakcji substancji leczniczej w mleku mamy do jej stężenia w surowicy. Wskaźnik ten daje informacje o zwiększonym lub zmniejszonym stężeniu substancji w mleku w porównaniu z osoczem/surowicą, pozwala tylko na oszacowanie tendencji do przenikania do mleka mamy. Uznaje się, że substancje lecznicze o wartości M/O większej niż 1-5 wykazują tendencję do przenikania do mleka mamy i osiągania tam większych niż we krwi mamy stężeń. Z kolei wartość M/O mniejsza niż 1 wskazuje, że substancja lecznicza w niewielkim stopniu przenika do mleka mamy. Dla pantoprazolu wskaźnik M/O wynosi 0,028 i świadczy o zmniejszonej tendencji do przenikania tej substancji do mleka mamy.
Co istotne jedną z wartości/danych, które bierze się pod uwagę oceniając bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji jest Relative Infant Dose – jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość leku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem, w przeliczeniu na dawkę leku, jaką przyjmuje mama (w przeliczeniu na masę ciała). Uznaje się, że lek jest stosunkowo bezpieczny, jeżeli ta wartość jest mniejsza niż 10% – im mniejsza tym lek jest bezpieczniejszy. Dla pantoprazolu wartość RID=1% (wg Hale’a) i 0,4-0,8%(wg e-lactancia.org).
Nie zaobserwowano, aby pantoprazol wpływał na proces laktacji.
W przypadku przyjmowania pantoprazolu w czasie laktacji (tak jak i innych leków), należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku zaobserwowania u dziecka niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą.
Zawsze przyjmując jakikolwiek lek w czasie laktacji należy synchronizować jego przyjmowanie z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy przyjmować bezpośrednio po karmieniu piersią, przed najdłuższą przerwą w karmieniu (nocną lub popołudniową). Przyjmuje się, że najwięcej substancji leczniczej przenika do mleka mamy, kiedy w jej krwi substancja lecznicza uzyskuje stężenie maksymalne – tzw TMAX/CMAX – i przez ten czas należy ograniczyć przystawianie dziecka do piersi. Dla pantoprazolu TMAX/CMAX wynosi 2-2,5h i przez ten czas warto wstrzymać się z przystawianiem dziecka do piersi.
Część autorów uważa, że przy lekach zaliczanych do kategorii L1 nie ma konieczności bezwzględnego przestrzegania synchronizacji przyjmowania leku z karmieniem piersią. Niemniej jednaj ja zawsze, jeżeli jest taka możliwość, zalecam zachowanie odstępu.
Podsumowując – stosowanie pantoprazolu w czasie laktacji jest możliwe i jest bezpieczne po konsultacji z lekarzem, w rekomendowanych dawkach i przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności o których pisałam TU
O stosowaniu pantoprazolu w czasie laktacji i o kontynuowaniu karmienia piersią powinien zadecydować lekarz prowadzący!
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Wolters Kluwer, 2017
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2014
- Drugs During Pregnancy and Lactation, C. Schaefer et al., Academic Press Inc, 2014
- Leki w ciąży i laktacji, Frieske K. Et al., MedPharm Polska, 2014
- Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
- Baza LactMed https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~HXUuYW:7
- Baza e-lactancia http://www.e-lactancia.org/breastfeeding/pantoprazole/product/