Ostatnio dostałam kilka zapytań dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji leków zawierających syntetyczną lewotyroksynę. A ponieważ temat ten i takie zapytania powtarzają się w mailach postanowiłam napisać o tym na blogu:)
Lewotyroksyna i karmienie piersią
Syntetyczna lewotyroksyna działa identycznie, jak naturalnie występujący w naszym organizmie hormon wytwarzany w tarczycy. Po podaniu leku, w wątrobie i nerkach następuje przekształcenie lewotyroksyny do liotyroniny, która następnie przenika do komórek i stymuluje rozwój, wzrost i metabolizm organizmu.
Wskazaniem do stosowania lewotyroksyny jest:
- terapia niedoczynności tarczycy o różnej etiologii
- zapobieganie wznowie wola tarczycy po leczeniu operacyjnym
- leczenie wola
- pomocniczo w leczeniu nadczynności tarczycy w chorobie Gravesa-Basedowa
- terapia złośliwego raka tarczycy, szczególnie po wycięciu tarczycy
- test supresyjny w diagnostyce nadczynności tarczycy.
Po podaniu doustnym, na czczo, lewotyroksyna wchłania się w jelicie cienkim w 80%. Po wchłonięciu do krwi lewotyroksyna wiąże się z białkami osocza w 99% (a trzeba pamiętać, że im wyższy procent wiązania się substancji z białkami osocza tym mniejsze prawdopodobieństwo przenikania do mleka mamy – to pośrednio wskazuje na bezpieczeństwo stosowania lewotyroksyny w czasie karmienia piersią).
Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo stosowania lewotyroksyny w czasie laktacji to:
- Lewotyroksyna zaliczana jest do kategorii L1- leków najbezpieczniejszych w czasie laktacji – zgodnych z karmieniem piersią wg Kategorii Ryzyka Laktacyjnego Prof. Hale’a. Do tej kategorii zaliczane są:
- substancje lecznicze, które były przyjmowane podczas laktacji przez dużą liczbę matek i nie zaobserwowano żadnego negatywnego ich wpływu na karmione piersią dzieci
- substancje lecznicze, dla których przeprowadzono badania kontrolowane wśród matek karmiących piersią, i dla których te badania wykazały brak ryzyka wpływu na zdrowie dziecka ani odległego działania szkodliwego
- substancje lecznicze, niedostępne drogą doustną dla dziecka
- Lewotyroksyna określana jest jako kompatybilna z karmieniem piersią wg klasyfikacji opisanej w podręczniku Prof. Briggsa „Drugs in Pregnancy and Lactation”. Do kategorii substancji leczniczych kompatybilnych z karmieniem piersią (wg Prof. Briggs’a) zaliczane są substancje lecznicze, które przenikają do mleka mamy w nieznacznych ilościach i/lub związki, których stosowanie w czasie laktacji nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią.
- Lewotyroksyna wg e-lactancja.org zaliczana jest do kategorii „Very Low Risk” czyli do związków określanych jako kompatybilne/zgodne z karmieniem piersią, których stosowanie nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią i dla procesu laktacji.
- Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa lewotyroksynę jako związek kompatybilny z karmieniem piersią
- Amerykańska Akademia Pediatrii uznaje lewotyroksynę za kompatybilną z karmieniem piersią.
- The American Thyroid Association zaleca aby u kobiet chcących karmić piersią niedoczynność tarczycy była leczona lewotyroksyną
Wg publikacji i dostępnych badań, tylko niewielka ilość matczynych hormonów tarczycy przenika do pokarmu kobiecego. Jeżeli zaś chodzi o lewotyroksynę suplementowaną przez mamę, to część badań wskazuje, że jej ilości przenikające do pokarmu są bardzo małe a niektóre z badań wskazują nawet, że ilości te są poniżej poziomu oznaczenia (tzn. jest ich tak mało, że nie można oznaczyć).
Co istotne dotychczas nie zaobserwowano działań niepożądanych u dzieci karmionych piersią, których matki przyjmowały lewotyroksynę. A dodatkowo, przy podawaniu matkom lewotyroksyny w dawce 100-200mg na dobę badania kontrolne nie wykazały zmian poziomu hormonów u dziecka karmionego piersią. Ilość hormonów tarczycy wydzielanych do pokarmu kobiecego, nawet jeżeli matka stosuje duże ich ilości, nie stanowi dawki, która może spowodować rozwój u dziecka zaburzeń w funkcjonowaniu tarczycy.
Należy pamiętać, że do prawidłowej laktacji wymagana jest odpowiednia gospodarka hormonalna kobiety oraz odpowiednie stężenie hormonów tarczycy w jej surowicy. Jeżeli występują zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy to może wystąpić problem z laktacją. W takim przypadku podawanie lewotyroksyny może temu zapobiec i może poprawić produkcję mleka spowodowaną niedoczynnością tarczycy.
W kontekście bezpieczeństwa stosowania lewotyroksyny w czasie laktacji warto wspomnieć o względnej dawce dla niemowlęcia RID. Jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość związku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem, w przeliczeniu na kilogram masy jego ciała, w przeliczeniu na dawkę leku, jaką przyjmuje mama (w przeliczeniu na masę ciała). Uznaje się, że lek jest bezpieczny, jeżeli wartość ta jest mniejsza niż 10%. Im mniejsza tym lepiej. Dla lewotyroksyny RID wynosi 0,01%.
Należy pamiętać o tym, że lek zawierający lewotyroksynę powinien być przyjmowany rano, na czczo, co najmniej 30 minut przed śniadaniem i powinien być popity odpowiednią ilością wody.
W czasie stosowania lewotyroksyny w okresie karmienia piersią, należy obserwować dziecko i w przypadku zauważenia niepokojących objawów skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą.
Zazwyczaj przyjmuje się zasadę, że przyjmowanie leków w czasie laktacji powinno odbywać się bezpośrednio po karmieniu piersią, przed najdłuższą przerwą w karmieniu a z kolejnym karmieniem należy wstrzymać się przez czas, w którym substancja lecznicza uzyskuje w organizmie mamy maksymalne stężenie. Lewotyroksyna stężenie maksymalne w organizmie mamy osiąga w czasie 2-4h od przyjęcia leku – wtedy warto ograniczyć przystawianie dziecka do piersi (jeżeli się uda). Niektórzy eksperci uważają, że w przypadku substancji leczniczych zaliczanych do kategorii L1 – nie ma bezwzględnej konieczności wstrzymywania się z kolejnym przystawianiem dziecka do piersi. Ale jeżeli jest tylko taka możliwość, uważam, że warto o tym pamiętać i się do tego zastosować. Najlepiej tak ustawić karmienie piersią, aby nakarmić dziecko i przyjąć lek zawierający lewotyroksynę na minimum 30 minut przed śniadaniem. Tak jak wspomniałam lewotyroksyna osiąga stężenie maksymalne w organizmie mamy w czasie 2-4h od przyjęcia leku – wtedy warto ograniczyć przystawianie dziecka do piersi (jeżeli się uda).
Podsumowując, lewotyroksyna może być stosowana w okresie laktacji wtedy kiedy to jest konieczne (kiedy zleca to lekarz), w odpowiednich, rekomendowanych dawkach i przy zachowaniu właściwych środków ostrożności.
Bibliografia:
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
- Drugs during Pregnancy and lactation. Briggs G.G., Freeman R.K., Towers C.V., Firinash A.B., Wolters Kluwer 2014
- Drugs during Pregnancy and lactation. Briggs G.G., Freeman R.K., Towers C.V., Firinash A.B., Wolters Kluwer 2017
- Drugs During Pregnancy and Lactation – Treatment Options and Risk Assessment, Richard K. Miller, Paul W. J. Peters, Christof Schaefer, Academic Press Inc, 2014
- Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
- The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk American Academy Of Pediatrics, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789
- The Transfer of Drugs and Therapeutics Into Human. Breast Milk: An Update on Selected Topics. Pediatrics, 2013, 132(3), e796-e809
- Breastfeeding and maternal medication Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs, 2002
- Baza LactMed https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~QDSApA:1
- Baza e-lactancia http://www.e-lactancia.org/producto/931