Klarytromycyna i karmienie piersią

Aktualizacja 18.11.2021

Klarytromycyna jest antybiotykiem makrolidowym. Działa zarówno na bakterie Gram-dodatnie, Gram-ujemne i bakterie beztlenowe. Wskazana jest w leczeniu zakażeń bakteryjnych dróg oddechowych, skóry i tkanek miękkich.

Klarytromycyna szybko i dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego – w ciągu 1-2h od przyjęcia uzyskuje maksymalne stężenie we krwi mamy (do tego jeszcze wrócę). Wiąże się z białkami osocza w 80% (a im większy stopień wiązania się z białkami osocza tym mniejsze prawdopodobieństwo przenikania do mleka mamy).

A jak wygląda bezpieczeństwo stosowania klarytromycyny w czasie laktacji?

Klarytromycyna i karmienie piersią:

Klarytromycyna zaliczana jest do kategorii L1- leków najbezpieczniejszych w czasie laktacji, kompatybilnych/zgodnych z karmieniem piersią (wg kategorii ryzyka laktacyjnego Hale’a) Do tej kategorii zaliczane są zaliczane są:

• substancje lecznicze, które były przyjmowane podczas laktacji przez dużą liczbę matek i nie zaobserwowano żadnego negatywnego ich wpływu na karmione piersią dzieci
• substancje lecznicze, dla których przeprowadzono badania kontrolowane wśród matek karmiących piersią, i dla których te badania wykazały brak ryzyka wpływu na zdrowie dziecka ani odległego działania szkodliwego
• substancje lecznicze, niedostępne drogą doustną dla dziecka

Wg najnowszego opracowania „Drugs in Pregnancy and Lactation” Prof. Briggs’a (z maja 2017 roku) Klarytromycyna określana jest jako kompatybilna z karmieniem piersią. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze, które przenikają do mleka mamy w nieznacznych ilościach i/lub związki, których stosowanie w czasie laktacji nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią.

Klarytromycyna zaliczana jest do kategorii VERY LOW RISK wg portalu e-lactancia.org. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze określane jako kompatybilne z karmieniem piersią, których stosowanie nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią i dla procesu laktacji. Przynależność substancji leczniczych do tej kategorii została określona na podstawie publikacji naukowych a stosowanie tych związków jest bezpieczne.

Klarytromycyna może przenikać do mleka mamy niemniej jednak są to ilości bardzo małe i mało prawdopodobne jest, aby powodowały one działania niepożądane u dziecka karmionego piersią. Wykazano, że w mleku pacjentek, które przyjmowały klarytromycynę obecna jest zarówno klarytromycyna jak i jej aktywny metabolit 14-hydroksyklarytromycyna. Ilość substancji obecna w mleku stanowiła ok 2% dawki przyjętej przez matkę i mniej niż 1% zalecanej dawki pediatrycznej, Co prawda u dziecka mogą pojawiać się: wysypka, wymioty, biegunka czy bóle brzucha. Niemniej jednak objawy te mają charakter raczej łagodny i nie ma potrzeby przerywania karmienia piersią czy całkowitego odstawiania dziecka od piersi.

W opublikowanych dotychczas badaniach wskazano, że 12% niemowląt, których matki przyjmowały klarytromycynę, miało łagodne skutki uboczne, takie jak zapalenie żołądka i jelit, senność. Część badań wskazuje, że bezpośrednia (także przez mleko matki) wczesna ekspozycja dziecka na makrolidy (głównie na erytromycynę) może wiązać się z przerostowym zwężeniem odźwiernika, choć niektóre badania tego nie potwierdzają lub wręcz wskazują, że przy innych makrolidach niż erytromycyna ryzyko to nie występuje. W badaniach porównawczych bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji makrolidów i amoksycyliny wykazano, że częstość występowania działań niepożądanych przy obu lekach jest podobna i najczęściej obejmuje wysypkę, biegunkę, utratę apetytu i senność

O stopniu przenikania związku do mleka mamy, a dokładniej o tendencji do takiego przenikania świadczy współczynnik/parametr M/O. Współczynnik mleko/osocze to stosunek stężenia wolnej frakcji substancji leczniczej w mleku mamy do jej stężenia w surowicy. Wskaźnik ten daje informacje o zwiększonym lub zmniejszonym stężeniu substancji w mleku w porównaniu z osoczem/surowicą, pozwala tylko na oszacowanie tendencji do przenikania do mleka mamy. Uznaje się, że substancje lecznicze o wartości M/O większej niż 1-5 wykazują tendencję do przenikania do mleka mamy i osiągania tam większych niż we krwi mamy stężeń. Z kolei wartość M/O mniejsza niż 1 wskazuje, że substancja lecznicza w niewielkim stopniu przenika do mleka mamy. Dla klarytromycyny wskaźnik M/O wynosi >1

Co istotne jedną z wartości/danych, które bierze się pod uwagę oceniając bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji jest Relative Infant Dose – jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość leku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem, w przeliczeniu na dawkę leku, jaką przyjmuje mama (w przeliczeniu na masę ciała). Uznaje się, że lek jest stosunkowo bezpieczny, jeżeli ta wartość jest mniejsza niż 10% – im mniejsza tym lek jest bezpieczniejszy. Dla klarytromycyny wartość RID=2,1%.

W przypadku przyjmowania klarytromycyny w czasie laktacji (tak jak i innych leków), należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku zaobserwowania u dziecka wymiotów, biegunki, wysypki czy zmian w dotychczasowym zachowaniu należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą.

Zawsze przyjmując jakikolwiek lek w czasie laktacji należy synchronizować jego przyjmowanie z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy przyjmować bezpośrednio po karmieniu piersią, przed najdłuższą przerwą w karmieniu (nocną lub popołudniową). Przyjmuje się, że najwięcej substancji leczniczej przenika do mleka mamy, kiedy w jej krwi substancja lecznicza uzyskuje stężenie maksymalne – tzw T_MAX/C_MAX – i przez ten czas należy ogrnaiczyć przystawianie dziecka do piersi.

Część autorów uważa, że przy lekach zaliczanych do kategorii L1 nie ma konieczności bezwzględnego przestrzegania synchronizacji przyjmowania leku z karmieniem piersią. Niemniej jednaj ja zawsze, jeżeli jest taka możliwość, zalecam zachowanie odstępu.

W przypadku klarytromycyny należy wstrzymać się z przystawianiem dziecka do piersi ok 2h  od przyjęcia leku.

Podsumowując – stosowanie klarytromycyny w czasie laktacji jest możliwe i jest bezpieczne po konsultacji z lekarzem, w rekomendowanych dawkach i przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności.

O stosowaniu klarytromycyny w czasie laktacji i o jednoczesnym kontynuowaniu karmienia piersią powinien zadecydować lekarz prowadzący!

1. Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2021
2. Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
3. Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Wolters Kluwer, 2017
4. Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2014
5. Drugs During Pregnancy and Lactation, C. Schaefer et al., Academic Press Inc, 2014
6. Leki w ciąży i laktacji, Frieske K. Et al., MedPharm Polska, 2014
7. The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk, AAP, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789
8. Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
9. Breastfeeding and maternal medication. Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs, World Health Organizations, Genewa, 2002 http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/62435/1/55732.pdf
10. Baza LactMed https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~d6fP06:5
11. Baza e-lactancia http://www.e-lactancia.org/breastfeeding/clarithromycin/product
12. Goldstein L.H., i wsp. The safety of macrolides during lactation.Breastfeed Med. 2009,4(4),197-200.
13. Almaramhy H.H., i wsp. The association of prenatal and postnatal macrolide exposure with subsequent development of infantile hypertrophic pyloric stenosis: a systematic review and meta-analysis. Ital J Pediatr. 2019,4,45(1),20.
14. Lund M., i wsp. Use of macrolides in mother and child and risk of infantile hypertrophic pyloric stenosis: Nationwide cohort study. BMJ. 2014,348,g1908.
15. Sorensen H.T., i wsp. Risk of infantile hypertrophic pyloric stenosis after maternal postnatal use of macrolides. Scand J Infect Dis. 2003,35,104-6.
16. Maheshwai N.Are young infants treated with erythromycin at risk for developing hypertrophic pyloric stenosis? Arch Dis Child. 2007,92(3),271-3.
17. Abdellatif M., i wsp. Association between exposure to macrolides and the development of infantile hypertrophic pyloric stenosis: a systematic review and meta-analysis. Eur J Pediatr. 2019,178(3),301-314.