Ostatnio u mnie na blogu gości cykl „Leki w ciąży” oraz powiązany z nim bardzo mocno temat witamin i składników mineralnych niezbędnych w tym szczególnym okresie.
Dzisiaj nie będzie inaczej…
Ostatnio mogliście przeczytać o kwasie foliowym – rozpuszczalnej w wodzie witaminie z grupy B, która dostarczana w odpowiednich ilościach przed ciążą jak i w jej trakcie zmniejsza ryzyko wad ośrodkowego układu nerwowego u dziecka nawet o 50-75%!!! Jestem przekonana, że większość z Was doskonale o tym wiedziała a mój wpis tylko pogłębił Waszą wiedzę:)
Natomiast dzisiaj zajmę się dla odmiany mikroelementem – jakim?
Dzisiaj opiszę JOD.
Dlaczego?
Po pierwsze dlatego, że JOD jest naprawdę niezbędny w czasie ciąży a niewiele osób zdaje sobie z tego sprawę…
Po drugie myślę, że znaczenie jodu w trakcie ciąży jest bardzo często pomijane i słabo nagłośnione i dlatego tak niewiele osób zdaje sobie z tego sprawę…
Po trzecie dlatego, że istnieje finansowany przez Ministra Zdrowia „Program eliminacji niedoboru jodu w Polsce na lata 2012-2016”, którego głównym celem jest:
„…poprawa stanu wiedzy społeczeństwa na temat rekomendowanej dziennej dawki jodu, zwłaszcza w grupach ryzyka tj. wśród kobiet w ciąży i dzieci oraz zabezpieczenia w rekomendowaną dodatkową dzienną dawkę jodu (150µg) kobiet w ciąży i kobiet karmiących….”
i ja się włączę w edukację społeczeństwa:)
Po czwarte dlatego, że większość złożonych preparatów dedykowanych kobietom w ciąży zawiera w swoim składzie jod. Tak dla zobrazowania – w poprzednim wpisie zestawiłam wybrane preparaty złożone zawierające witaminy i składniki mineralne – wymieniłam 35 produkty a 23 spośród nich zawiera jod w różnych ilościach!
Po piąte – na rynku pojawił się nowy suplement diety JODAVIT.
Dlatego dzisiaj zatrzymam się i opiszę szczegółowo jod: Co to jest? Jakie ma znaczenie dla organizmu? Jakie są skutki jego niedoboru i nadmiaru? Jakie ryzyko niesie nieodpowiednia podaż jodu w czasie ciąży i jakie jest zapotrzebowanie na jod w tym okresie?
Na początek:
Co to jest jod i jaka jego rola w organizmie?
Jod to pierwiastek chemiczny zaliczany do mikroelementów. Występuje w organizmie człowieka w niewielkich ilościach, jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu a co istotne konieczna jest jego odpowiednia codzienna suplementacja – bardzo ogólnie – prawda?
No to przejdźmy do szczegółów…
Jak mówimy czy piszemy jod to myślimy tarczyca – i słusznie! Ale co to jest tarczyca i jaki ma związek z jodem?
Tarczyca to gruczoł dokrewny znajdujący się w dolnej, przedniej części szyi, produkujący, magazynujący i wydzielający hormony: trójjodotyroninę (T3), tyroksynę (T4) i kacytoninę.
Jod jest głównym składnikiem hormonów tarczycy tyroksyny (65% masy cząsteczki) i trójjodotyroniny (59%). Hormony te biorą udział:
- w dojrzewaniu układu nerwowego, sercowo-naczyniowego, pokarmowego oraz mięśni szkieletowych
- w przemianach lipidów w tkance tłuszczowej (przyśpieszają rozpad tłuszczu w komórkach tłuszczowych)
- w metabolizmie białek
- w przemianach węglowodanów (przyspieszają wchłanianie cukru w jelitach, uczestniczą w wytwarzaniu glikogenu)
- w utrzymaniu prawidłowej gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu
- w przemianach karotenów w witaminę A
- w prawidłowej kurczliwości mięśni
- w utrzymaniu prawidłowego wzrostu i rozwoju płciowego
- w rozwoju mózgu płodu oraz dziecka
- w procesach myślowych i emocjonalnych,
Jod wpływa również na prawidłowe funkcjonowanie, działanie oraz funkcje płynu mózgowo-rdzeniowego, mózgu, gruczołów śluzowych, macicy, prostaty, nosa, zatok, ust, trzustki, wątroby, pęcherzyka żółciowego, skóry, nerek oraz płuc.
Ponadto jod pomaga oczyszczać organizm z metali ciężkich, wzmacnia układ odpornościowy, chroni przed zakażeniem bakterią Helicobacter pylori, odpowiedzialną za stany zapalne i owrzodzenia żołądka a w następstwie jego nowotwory oraz działa antyoksydacyjnie i zapobiega reakcja alergicznym. Dodatkowo działa ochronnie w procesach zapalnych i nowotworowych.
Niedobór jodu i jego skutki
Prawidłowa dzienna podaż jodu powinna wynosić od 90-250µg w zależności od wieku i sytuacji fizjologicznej organizmu (ale o zapotrzebowaniu trochę niżej). Ale mimo tego, że ilość jodu, jaką należy dostarczyć naszemu organizmowi, jest stosunkowo niewielka to często występują jego niedobory.
Niedobór jodu może prowadzić do bardzo poważnych zaburzeń w produkcji hormonów tarczycy (trójjodotyroniny i tyroksyny) i rozwoju niedoczynności tarczycy. W konsekwencji następuje spowolnienie metabolizmu, nagły przyrost masy ciała, przemęczenie oraz stany depresyjne. Ponadto niedobór tego mikroelementu może prowadzić do:
- upośledzenia funkcji rozrodczych
- osłabienia zdolności kojarzenia i zapamiętywania
- obniżenia poziomu inteligencji
- opóźnienia rozwoju fizycznego u dzieci i młodzieży
- miażdżycy
- spadku odporności organizmu
- zwiększonego ryzyka zachorowania na raka żołądka
- otyłości
- dysplazji piersi (zmian w piersi w postaci torbieli czy guzków)
- suchości skóry oraz problemów z wydzielaniem potu
- pojawienia się objawów suchego oka
- problemów w funkcjonowaniu ślinianek
Szczególnie niebezpieczny jest niedobór jodu w czasie ciąży, bowiem może:
- utrudniać donoszenie ciąży (niedobór jodu zwiększa ryzyko poronienia lub obumarcia wewnątrzmacicznego)
- powodować zaburzenia okołoporodowe (również śmiertelność)
- zwiększać ryzyko przedwczesnego porodu
- zwiększać ryzyko wad rozwojowych u dziecka
- prowadzić do upośledzenia rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, zahamowania rozwoju mózgu płodu
- zwiększać ryzyko rozwoju kretynizmu (wrodzonego niedoboru jodu) u dzieci
Nadmiar jodu i jego skutki
Zbyt duże ilości spożywanego lub dostarczanego do organizmu jodu mogą prowadzić do nadczynność tarczycy, zwiększonej czynności gruczołów śluzowych i ich bolesnego obrzęku, alergii, nudności, wymiotów oraz biegunki. Przeciwskazaniem do suplementacji jodu jest nadczynność tarczycy!
Źródła jodu
Jod do naszego organizmu dostaje się z:
- pożywieniem – takim jak:
- sól jodowana
- ryby morskie (dorsz, łosoś, płastuga)
- owoce morza
- warzywa, owoce
- żółtka jaj
- mleko i produkty mleczne
- wodą (wody mineralne o znanym stężeniu jodków)
- drogą oddechową – powietrze morskie oraz aerozol solankowy – mieszanina kropli morskiej wody wzbogaconej w jod, brom, wapń, magnez
Głównym źródłem jodu dla naszego organizmu jest jodowana sól kuchenna. W Polsce już w 1935 roku wprowadzono program zapobiegania niedoborowi jodu, polegający właśnie na jodowaniu soli kuchennej. Program ten przerywano (w czasie II Wojny Światowej i w latach 80 XX w.) i wrócono do niego dopiero w 1991 roku. Wtedy to na wniosek Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego w porozumieniu z Ministrem Zdrowia powołano Polską Komisję ds. Kontroli Zaburzeń z niedoboru Jodu (PKKNJ). W kolejnych latach Komisja ta badała stopień niedoboru jodu w Polsce. Wyniki pracy Komisji przyczyniły się do wprowadzenia w 1996 roku przez Ministra Zdrowia zarządzenia o powszechnym jodowaniu soli kuchennej (30±10 mgKI/1kg soli). Wprowadzono również jodowanie pokarmu dla niemowląt (10 µg/100ml).
No dobrze, ale powiecie – No to po co tyle krzyku? – skoro sól kuchenna zawiera jod? To czym się martwić?
Należy pamiętać, że sól (nazywana często „białą śmiercią”) jest szkodliwa – zatrzymuje wodę w organizmie, może przyczyniać się do rozwoju nadciśnienia, miażdżycy, raka żołądka, udaru mózgu, cukrzycy typu II, otyłości czy osteoporozy… i zgodnie z najnowszymi rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia WHO zaleca się ograniczenie spożycia soli kuchennej. Jeżeli zmniejszymy spożycie soli to automatycznie zmniejszymy ilość jodu, jaka zostanie dostarczana do naszego organizmu…
Zapotrzebowanie na jod w ciąży
Dzienne zapotrzebowanie na jod zależy od wieku oraz sytuacji fizjologicznej organizmu i wynosi:
Pewna ilość jodu zostaje dostarczona do organizmu wraz z pożywieniem. Niestety są sytuacje, kiedy to nie wystarcza i konieczna jest dodatkowa suplementacja jodem. Taką sytuacją jest ciąża. Zgodnie z rekomendacjami WHO u kobiet w ciąży konieczne jest dostarczanie dodatkowej dawki jodu w ilości 100-150 µg KI/dobę (oprócz tej co dostarcza się z pożywieniem).
Należy jednak jasno zaznaczyć, że:
- stosowanie suplementacji jodu w czasie ciąży powinno być skonsultowane z lekarzem prowadzącym!
- nie należy przekraczać zalecanej dobowej dawki jodu
Jod w aptece
Na rynku dostępne są liczne produkty zawierające jod i mogą to być preparaty pojedyncze jak i złożone.
Preparaty pojedyncze dostępne bez recepty np.: JODAVIT
JODAVIT to suplement diety w płynnej postaci zawierający w swoim składzie jod (jodek potasu, jodan potasu, jodek sodu, jodan sodu) oraz wodę artezyjską. Ilość jodu jaka zawarta jest w tym produkcie (koncentracja jodu 30mg/l) pozwala na pokrycie dziennego zapotrzebowania organizmu na jod. W jednej dawce (5 ml) suplementu diety JODAVIT znajduje się 150 µg jodu – czyli taka ilość jodu jaka jest zalecana przez WHO do jego dodatkowej suplementacji w czasie ciąży. Produkt ten jest polecany kobietom w ciąży.
preparaty złożone zawierające jod (w różnych ilościach) wraz z innymi witaminami i składnikami mineralnymi – dostępne bez recepty
* powyżej wymieniłam tylko wybrane produkty zawierające jod, dostępne na rynku
Na koniec jeszcze krótkie podsumowanie:
Jakie jest moje zdanie na temat suplementacji jodem?
Uważam, że suplementacja jodem w czasie ciąży jest niezbędna i bardzo potrzebna.
Ale pamiętajcie!
Stosowanie jakiegokolwiek leku w ciąży powinno być skonsultowane z lekarzem!
źródło: Szybiński Z., Sytuacja profilaktyki jodowej w Polsce w świetle ostatnich rekomendacji WHO dotyczących ograniczenia spożycia soli. Pediatric Endocrinology, Diabetology and Metabolism 2009, 15, 2, 103-107. 2. Program eliminacji niedoboru jodu w Polsce na lata 2012-2016. Minister Zdrowia, Warszawa 2012 http://www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/programjodu_201210161230_2012.pdf. 3. Program eliminacji niedoboru jodu w Polsce na lata 2009-2011. Minister Zdrowia, Warszawa,2009,http://www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/zal_penjodu_19042010.pdf. 4. Tkachenko H., Żółcińska K., Kurhaluk N., Ocena szybkości myślenia dzieci i młodzieży w wieku 8-18 lat w zależności od poziomu jodu w organizmie. S ł u p s k i e P r a c e Bi o l o g i c z n e 10, 2013. 5. Po co ten jod. Praca zbiorowa. Agencja ANPRESS, Gorzów Wielkopolski 2014. 6. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 7. Grzegorz Stachowiak, Właściwa podaż witamin i mikroelementów w ciąży – ciągle aktualny problem. Ginekologia Praktyczna, s. 52-57. 8. Frise K., Morike K., Neumann G., Windorfer A., Leki w ciaży i laktacji. MedPharm Polska, Wrocław 2014. 9. Kostowski W., Herman Z. S., Farmakologia – Podstawy farmakoterapii. PZWL Warszawa, 2005. 10. Korbut R., Olszanecki R., Wołkow P., Jawień J., Farmakologia, PZWL, Warszawa 2012, 11. Poradnik żywienia kobiet w ciąży. Instytut Matki i Dziecka. Opracowanie merytoryczne Dorota Świątkowska. http://www.imid.med.pl/images/do-pobrania/poradnik_zywienia_kobiety_w_ciazy.pdf
Opublikowano: 13 maj 2015 o 21:19