Famotydyna to inhibitor receptorów histaminowych H2, znajdujących się w ścianie komórek okładzinowych żołądka. Famotydyna hamuje wydzielanie kwasu solnego i zmniejsza stężenie pepsyny w soku żołądkowym. Stosowana jest w przypadku:
- choroby wrzodowej dwunastnicy,
- zapobieganiu nawrotom choroby wrzodowej dwunastnicy
- stanów chorobowych związanych z nadmiernym wydzielaniem kwasu solnego (zespół Zollingera-Ellisona).
- choroby wrzodowej żołądka
- choroby refluksowej przełyku
A jak wygląda bezpieczeństwo stosowania famotydyny w czasie laktacji?
Famotydyna i karmienie piersią:
Famotydyna zaliczana jest do kategorii L1- leków najbezpieczniejszych w czasie laktacji, kompatybilnych/zgodnych z karmieniem piersią (wg kategorii ryzyka laktacyjnego Prof. Hale’a). Do tej kategorii zaliczane są zaliczane są:
- substancje lecznicze, które były przyjmowane podczas laktacji przez dużą liczbę matek i nie zaobserwowano żadnego negatywnego ich wpływu na karmione piersią dzieci
- substancje lecznicze, dla których przeprowadzono badania kontrolowane wśród matek karmiących piersią, i dla których te badania wykazały brak ryzyka wpływu na zdrowie dziecka ani odległego działania szkodliwego
- substancje lecznicze, niedostępne drogą doustną dla dziecka
Wg najnowszego opracowania „Drugs in Pregnancy and Lactation” Prof. Briggs’a (z maja 2017 roku) famotydyna określana jest jako prawdopodobnie kompatybilna z karmieniem piersią. Do substancji leczniczych prawdopodobnie kompatybilnych z karmieniem piersią zaliczane są substancje lecznicze, dla których brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji lub dane te są ograniczone. Ale dostępne publikacje/doniesienia sugerują, że te substancje lecznicze nie stanowią ryzyka dla dziecka karmionego piersią.
Famotydyna zaliczana jest do kategorii VERY LOW RISK wg portalu e-lactancia.org. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze określane jako kompatybilne z karmieniem piersią, których stosowanie nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią i dla procesu laktacji. Przynależność substancji leczniczych do tej kategorii została określona na podstawie publikacji naukowych a stosowanie tych związków jest bezpieczne.
Według opracowania WHO dla famtydyny nie ma dostępnych danych. Niemniej jednak należy pamiętać, że opracowanie to powstało w 2002 roku i obecnie dostępne są dane na ten temat.
Famotydyna może przenikać do mleka mamy, natomiast, jak wykazano, następuje to w małych ilościach, które uznaje się, że nie mają znaczenia klinicznego. Ewentualne ilości famotydyny, które przenikają do pokarmu kobiecego są dużo niższe niż dawki famotydyny, które podaje się noworodkom i niemowlętom w przypadku zaburzeń żołądkowo-przełykowych (refluksu)
Antagoniści receptora histaminowego H2 stymulują wydzielanie prolaktyny. W przypadku famotydyny, stosowanej doustnie, poziom prolaktyny nie zmienia się. Niemniej jednak zgłoszono przypadki hiperprolaktynemii i zwiększonej produkcji mleka. Uznaje się, że u kobiet z ustabilizowaną laktacją nie powinno to mieć wpływu.
O stopniu przenikania związku do mleka mamy, a dokładniej o tendencji do takiego przenikania świadczy współczynnik/parametr M/O. Współczynnik mleko/osocze to stosunek stężenia wolnej frakcji substancji leczniczej w mleku mamy do jej stężenia w surowicy. Wskaźnik ten daje informacje o zwiększonym lub zmniejszonym stężeniu substancji w mleku w porównaniu z osoczem/surowicą, pozwala tylko na oszacowanie tendencji do przenikania do mleka mamy. Uznaje się, że substancje lecznicze o wartości M/O większej niż 1-5 wykazują tendencję do przenikania do mleka mamy i osiągania tam większych niż we krwi mamy stężeń. Z kolei wartość M/O mniejsza niż 1 wskazuje, że substancja lecznicza w niewielkim stopniu przenika do mleka mamy. Dla famotydyny wskaźnik M/O wynosi 0,41-1,78.
Co istotne jedną z wartości/danych, które bierze się pod uwagę oceniając bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji jest Relative Infant Dose – jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość leku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem, w przeliczeniu na dawkę leku, jaką przyjmuje mama (w przeliczeniu na masę ciała). Uznaje się, że lek jest stosunkowo bezpieczny, jeżeli ta wartość jest mniejsza niż 10% – im mniejsza tym lek jest bezpieczniejszy. Dla famotydyny wartość RID=1,9%.
W przypadku przyjmowania famotydyny w czasie laktacji (tak jak i innych leków), należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku zaobserwowania niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą.
Zawsze przyjmując jakikolwiek lek w czasie laktacji należy synchronizować jego przyjmowanie z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy przyjmować bezpośrednio po karmieniu piersią, przed najdłuższą przerwą w karmieniu (nocną lub popołudniową). Przyjmuje się, że najwięcej substancji leczniczej przenika do mleka mamy, kiedy w jej krwi substancja lecznicza uzyskuje stężenie maksymalne – tzw TMAX/CMAX – i przez ten czas należy ograniczyć przystawianie dziecka do piersi. Dla famotydyny TMAX/CMAX wynosi 1-3h i wtedy należy wstrzymać się z przystawianiem dziecka do piersi.
Część autorów uważa, że przy lekach zaliczanych do kategorii L1 nie ma konieczności bezwzględnego przestrzegania synchronizacji przyjmowania leku z karmieniem piersią. Niemniej jednaj ja zawsze, jeżeli jest taka możliwość, zalecam zachowanie odstępu.
Podsumowując – stosowanie famotydyny w czasie laktacji jest możliwe i jest bezpieczne po konsultacji z lekarzem, w rekomendowanych dawkach i przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności.
O stosowaniu famotydyny w czasie laktacji i o kontynuowaniu karmienia piersią powinien zadecydować lekarz prowadzący!
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Wolters Kluwer, 2017
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2014
- Drugs During Pregnancy and Lactation, C. Schaefer et al., Academic Press Inc, 2014
- Leki w ciąży i laktacji, Frieske K. Et al., MedPharm Polska, 2014
- Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
- Breastfeeding and maternal medication. Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs, World Health Organizations, Genewa, 2002 http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/62435/1/55732.pdf
- Baza LactMed https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~f9cQQ1:4
- Baza e-lactancia http://www.e-lactancia.org/breastfeeding/famotidine/product/