Większość leków/substancji leczniczych może być stosunkowo bezpiecznie stosowana w okresie karmienia piersią, oczywiście po uprzedniej konsultacji z lekarzem/farmaceutą/doradcą laktacyjnym, w rekomendowanych i odpowiednich dawkach oraz przy zachowaniu określonych środków ostrożności i przy przestrzeganiu pewnych zasad, – o których poniżej.
Zasady bezpiecznego stosowania leków w okresie karmienia piersią
Zasada 1.
Stosowanie jakiegokolwiek leku w czasie karmienia piersią powinno być skonsultowane z lekarzem, farmaceutą lub z doradcą laktacyjnym.
Zasada 2.
Należy ograniczyć przyjmowanie leków w czasie karmienia piersią do niezbędnego minimum. Dotyczy to również leków OTC (leków bez recepty) i suplementów diety.
Zasada 3.
Nie należy kończyć karmienia piersią „profilaktycznie”! Należy sprawdzić czy dany lek jest bezpieczny, a jeżeli nie – poszukać bezpieczniejszą alternatywę.
Zasada 4.
Należy uwzględniać ewentualny wpływ substancji leczniczej na proces laktacji.
Zasada 5.
Należy wybierać leki dobrze znane, których ewentualne działanie na organizm dziecka jest udokumentowane.
Zasada 6.
Należy wybierać leki, które stosowane są również u dzieci.
Zasada 7.
Należy wybierać leki jednoskładnikowe.
Zasada 8.
Należy wybierać leki:
- mało toksyczne
- krótko-działające
- o dużych cząsteczkach
- nieprzenikające bariery krew-mózg
- osiągające niskie stężenie w pokarmie
- w dużym stopniu wiążące się z białkami osocza,
- rozpuszczalne w wodzie,
- o niskiej biodostępności
Zasada 9.
Należy wybierać leki w postaci, która utrudnia jego przenikanie do pokarmu, czyli czopki, globulki, preparaty wziewne, maści, preparaty działające miejscowo.
Zasada 10.
Należy unikać stosowania leków o przedłużonym działaniu lub występujących w maksymalnej dawce np.: „forte”, „max”.
Zasada 11.
Należy brać pod uwagę wiek dziecka, wagę, jego stan zdrowotny oraz to jak często jest ono karmione piersią.
Zasada 12.
Informacji o wpływie leku na laktację oraz na zdrowie dziecka karmionego piersią można szukać na następujących stronach:
- mojej www.farmaceuta-radzi.pl – w zakładce Leki i laktacja
- Centrum Nauki o Laktacji – Laktacyjny Leksykon Leków
- Baza LactMed
- Baza e-lactancia.org
jak również w podręcznikach np:
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Wolters Kluwer, 2017
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2014
- Drugs During Pregnancy and Lactation, C. Schaefer et al., Academic Press Inc, 2014
- Leki w ciąży i laktacji, Frieske K. Et al., MedPharm Polska, 2014
- Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
i w następujących publikacjach:
- The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk, AAP, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-78
- The Transfer of Drugs and Therapeutics Into Human. Breast Milk: An Update on Selected Topics. Pediatrics, 2013, 132(3), e796-e809
- Breastfeeding and maternal medication. Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs, World Health Organizations, Genewa, 2002 http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/62435/1/55732.pdf
Zasada 13.
W przypadku stosowania leków w czasie karmienia piersią należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku zauważenia u dziecka: biegunki, wysypki, rozdrażnienia, nadmiernej senności lub zmian w jego dotychczasowym zachowaniu lub zwyczajach należy skonsultować się z lekarzem.
Zasada 14.
W przypadku stosowania leków w czasie karmienia piersią należy zsynchronizować czas podawania leku z karmieniem – najlepiej podawać/przyjmować lek tuż po karmieniu, a najlepiej przed najdłuższą przerwą (nocną, południową). Przyjmuje się zasadę, że najwięcej substancji leczniczej przenika do mleka mamy wtedy, kiedy znajduje się jej najwięcej w krwi mamy. W związku z tym zaleca się ograniczenie karmienia piersią przez czas w którym substancja lecznicza uzyskuje stężenie maksymalne we krwi mamy – o tym informuje nas parametr Cmax/Tmax.
Zasada 15.
Niestety niektóre leki są szkodliwe dla dziecka i są one przeciwwskazane w czasie karmienie piersią. Wówczas zaleca się czasowe przerwanie karmienia piersią, ale laktację należy utrzymać poprzez częste odciąganie pokarmu.