Lek a dokładniej PRODUKT LECZNICZY (wg art. 2 ust. 32 Ustawy Prawo Farmaceutyczne – Dz.U.06.217.1588) to każda substancja lub mieszanina substancji (pochodzenia naturalnego lub syntetycznego), która:

może być wprowadzona do organizmu pod różnymi postaciami farmaceutycznymi (postaciami leku) – proszki, tabletki, kapsułki, czopki, roztwory, syropy, zawiesiny i inne
posiada właściwości zapobiegania chorobom i/lub leczenia chorób
podawana jest w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu
stosowana jest w celach diagnostycznych

Produkt leczniczy stosowany zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty jest skuteczny i bezpieczny. Ale jeżeli stosowany jest niewłaściwie i niezgodnie ze wskazaniami, dawkowaniem i określonymi środkami ostrożności może być BARDZO niebezpieczny dla zdrowia i życia. Dlaczego? Bo oprócz korzystnego efektu leczniczego może:

powodować szereg działań niepożądanych
wchodzić w interakcje z innymi lekami, pożywieniem lub napojami
wywoływać reakcję alergiczną
wpływać na prowadzenie samochodu i obsługę maszyn (https://farmaceuta-radzi.pl/709/)
być niebezpieczny dla nienarodzonego dziecka lub dziecka karmionego piersią (https://farmaceuta-radzi.pl/category/leki-w-ciazy/)
zostać przyjęty w dawce zbyt małej (wtedy jest nieskuteczny) lub w zbyt dużej (wtedy dochodzi do przedawkowania)

Bardzo zależy mi na tym – żebyście zrozumieli i zapamiętali, że leki mogą być niebezpieczne. Dlatego każdy z powyższych punktów będę sukcesywnie opisywać na swoim blogu (proszę tylko o trochę cierpliwości).

A tymczasem dzisiaj:

Ogólne zasady i reguły bezpiecznego stosowania leków

Leki kupuj w aptece!

To nie jest tak, że ja jako farmaceuta chcę was zaciągnąć do apteki – NIE! Chcę tylko zwrócić waszą uwagę na kilka kwestii…

W aptece można kupić leki bez recepty (czyli tzw. leki OTC), leki wydawane na receptę, suplementy diety, wyroby medyczne, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, dermokosmetyki, kosmetyki, sprzęt medyczny i inne. Leki w aptece przechowywane są w odpowiednich miejscach, warunkach i w odpowiedniej temperaturze. Apteka kontroluje daty ważności leków oraz dostaje decyzje Głównego Inspektora Farmaceutycznego o konieczności wycofania określonych leków i jest odpowiedzialna za ich wycofanie z obrotu. Ponadto w aptece pracują osoby odpowiednio przygotowane do wydawania produktów z apteki oraz posiadające odpowiednią wiedzę do udzielania informacji, rad i wskazówek.

Niektóre leki, suplementy diety, wyroby medyczne można kupić w sklepach, drogeriach, kioskach czy stacjach benzynowych. Niestety niektóre leki (czasem też te wydawane na receptę!) są również dostępne na bazarkach i w internecie (ogłoszenia na forach czy na aukcjach internetowych). Niejednokrotnie spotkałam się z sytuacją (zapewne większość z was również), że leki w kiosku, sklepie czy stacji benzynowej wyłożone są w miejscach narażonych na działanie wysokich temperatur (np. promieni słonecznych)…To że producent leku podaje określoną temperaturę jego przechowywania nie wynika z jego kaprysu, ale z przeprowadzonych bardzo szczegółowych badań przedklinicznych i klinicznych. Odpowiednia, stała temperatura przechowywania leku warunkuje odpowiednią trwałość produktu w okresie jego ważności. Jeżeli temperatura jest nieodpowiednia (np.: za wysoka) to substancja lecznicza (znajdująca się w produkcie) może ulec przekształceniu w inny związek lub ulec rozłożeniu i tym samym może stracić swoje właściwości lecznicze. Ponadto odpowiednie warunki przechowywania leku warunkują bezpieczeństwo jego stosowania – no bo jeżeli pod wpływem wysokiej temperatury substancja lecznicza ulegnie rozkładowi to powstanie nowy związek, którego oddziaływanie na organizm może być szkodliwe.

Warunki przechowywania to jedno a co ze sprawdzaniem dat ważności takich produktów? Czy myślicie, że w sklepach, kioskach czy na straganach ktoś sobie zaprząta tym głowę? Raczej nie…A co z sytuacją gdy Główny Inspektor Farmaceutyczny wyda decyzje o wycofaniu jakiegoś leku z obrotu? Apteki takie decyzję dostają i są zobowiązane do wycofania określonych produktów z obrotu. A jak jest ze sklepami, kioskami, stacjami benzynowymi czy straganami? – tam taka decyzja nie dociera:(

No i jeszcze zostaje sprawa udzielania informacji o lekach. Tak jak pisałam powyżej w aptekach pracują osoby, które są odpowiednio przygotowane do udzielania informacji o lekach a w sklepach, kioskach, czy na straganach? No cóż… ja wiem, że my Polacy znamy się na wszystkim najlepiej a na lekach to już najbardziej:) i bardzo lubimy doradzać.. ale naprawdę proszę zastanówcie się dziesięć razy zanim taki polecany lek zażyjecie. Lepiej skonsultujcie się z lekarzem lub farmaceutą – bo to, że jakiś lek pomógł Pani Krysi z trzeciego pietra to nie oznacza że innej pani ten lek nie zaszkodzi….Lepiej idźcie do apteki:)

Przed użyciem leku zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania!

Do każdego opakowania produktu leczniczego dołączona jest ulotka. To w niej znajdują się istotne dla Pacjenta informacje między innymi takie jak: wskazania terapeutyczne, przeciwwskazania, środki ostrożności, interakcje, dawkowanie, działania niepożądane, data ważności, sposób przechowywania produktu oraz dane producenta.

Wiem, że ulotki bywają długie i skomplikowane a ich przeczytanie zajmuje dużo czasu i energii a i tak często nie rozumiemy o co chodzi i nie docieramy do najważniejszych informacji. Ale to właśnie z ulotki dowiemy się dokładnie jak stosować lek, jak go przechowywać, jak i kiedy go podawać i na co zwrócić szczególną uwagę. Są to informacje o których ani lekarz ani farmaceuta w aptece nie zdążą nam powiedzieć bo najzwyczajniej nie mają czasu…

Chciałam jeszcze zwrócić uwagę na dwie kwestie: po pierwsze ulotka zawiera ogólne wytyczne co do dawkowania – ale o konkretnym dawkowaniu decyduje lekarz!!! Po drugie ulotka zawiera spis wszystkich działań niepożądanych nawet tych bardzo rzadkich. Często pacjenci przerażeni taką litanią działań niepożądanych odstawiają lek bo się boją. Z kolei inni bagatelizują działania niepożądane sądząc, że to ich nie dotyczy. Ale tak jak we wszystkim tak i tu trzeba zachować umiar, wypośrodkować i nie „przeginać” w żadną ze stron. Przyjąć do wiadomości i obserwować swój organizm – a w przypadku wystąpienia niepokojących objawów skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Nie wyrzucaj ulotki!

Jeżeli przed użyciem leku zapoznałaś/-eś się z treścią ulotki dołączonej do opakowania – BRAWO, ale mimo to nie wyrzucaj ulotki, zostaw ją na wypadek jakby za jakiś czas trzeba było coś w niej sprawdzić i doczytać. Jeżeli przez przypadek ulotka została wyrzucona z pomocą przychodzi nam internet:). Poniżej kilka stron, z których ja korzystam, jeżeli chcę przeczytać o leku a nie mam ulotki:

http://bazalekow.mp.pl/ – Szczegółowy i profesjonalny opis produktów leczniczych. Możliwe wyszukiwanie zarówno po nazwie produktu jak i po nazwie substancji leczniczej. Jeżeli wyszukujemy po nazwie substancji leczniczej to na dole strony (pod całym opisem) znajduje się spis produktów leczniczych zawierających szukaną substancje leczniczą.

http://leki-informacje.pl/ – Serwis Centrum Informacji o Leku to ”fachowy i niezależny serwis informacji o lekach”. Można tutaj znaleźć informacje o produktach leczniczych, suplementach diety, wyrobach medycznych i o bezpieczeństwie ich stosowania. Ponadto znajduje się tu również baza aptek, wyszukiwarka leków refundowanych i ich tańszych odpowiedników. Dodatkowo można tu sprawdzić ceny leków oraz zadać pytanie dotyczące produktów leczniczych.

http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl – bardzo fajna i prosta w obsłudze strona, na której znajduje się rejestr produktów leczniczych wpisanych do Rejestru Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wpisanych do Wspólnotowego Rejestru Produktów Leczniczych. Produkty lecznicze można wyszukiwać po nazwie, numerze pozwolenia i/lub po nazwie podmiotu odpowiedzialnego. Można tutaj uzyskać dostęp do ulotki, karty charakterystyki oraz do dokumentów dotyczących dopuszczenia do obrotu.

http://leki.urpl.gov.pl/index.php?id=%27%%27 – Strona Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych zawiera Charakterystyki Produktów Refundowanych

i na koniec coś z czego sama dość często korzystam – (http://drwidget.pl/aplikacje.html) aplikacje na telefon – DrWidget Baza leków i DrWidget Interakcje

Leki przechowuj w oryginalnych opakowaniach!

Każdy lek powinien być przechowywany w oryginalnym opakowaniu bo:

opakowanie posiada wyraźnie napisaną nazwę leku – zarówno handlową jak i nazwę substancji leczniczej – ma to szczególne znaczenie dla osób starszych i dodatkowo zmniejsza ryzyko pomyłki w zażywaniu lub podawaniu leku
opakowanie zawiera informacje o dacie ważności leku i o jego numerze serii
opakowanie zawiera informacje o sposobie przechowywania leku

opakowanie zawiera informacje o sposobie przygotowania i zażywania/podawania leku

Nie przekładaj leków do innych opakowań!

Leków nie należy przekładać do innych opakowań – może to skutkować pomyłką w zażyciu lub podaniu leku – a takie pomyłki często są bardzo niebezpieczne dla zdrowia lub życia.

Leki przechowuj w miejscu i temperaturze określonej przez producenta!

Producent każdego leku podaje miejsce i temperaturę jego przechowywania. Większość leków, które zwykle mamy w domu, należy przechowywać w temperaturze pokojowej, czyli do 25°C. Ale część leków takich jak:

niektóre antybiotyki w postaci zawiesiny po jej przygotowaniu (https://farmaceuta-radzi.pl/antybiotyki/)
preparaty zawierające bakterie probiotyczne (probiotyki)
leki przeciwgrzybicze w postaci zawiesiny po jej przygotowaniu np.: Nystatyna
czopki i gałki dopochwowe (przygotowywane w aptece)

należy przechowywać w temp 2-8°C czyli w lodówce.

Miejsce i temperatura przechowywania leku jest bardzo istotna dla utrzymania i zapewnienia skuteczności, trwałości oraz bezpieczeństwa leku.

Leki przechowuj w miejscu niedostępnym dla dzieci!

„Leki to nie cukierki” pewnie większość z was uzna to ze oczywistość. No bo przecież na pierwszy rzut oka widać różnicę w wyglądzie zewnętrznym – i my dorośli to wiemy ale dzieci…? Spróbujmy spojrzeć na to ich oczami – małe, kolorowe kuleczki łudząco podobne do tego czegoś co wcześniej taki maluch jadł i było przepyszne – to pewnie i to jest przepyszne… Czemu nie spróbować? No i nieszczęście gotowe…Leki, które nie zaszkodzą osobie dorosłej mogą być zagrożeniem dla zdrowia lub życia dziecka – bo:

organizm dziecka w inny sposób metabolizuje leki i inaczej na nie reaguje
niektóre preparaty wywołują u dzieci działania, których nie spotyka się u dorosłych
dawki leków dla dorosłych są dużo większe niż bezpieczne dawki dla dzieci.

Aby zminimalizować ryzyko przypadkowego spożycia leków przez dzieci należy domową apteczkę umieścić w miejscu kompletnie niedostępnym dla dzieci!

Nie oddawaj swoich leków i nie bierz leków od innych osób!

To, że lek pomógł Pani Krysi z trzeciego piętra nie oznacza, że pomoże komuś innemu nawet jeśli objawy choroby są podobne…Każda osoba może inaczej reagować na leki, ponadto może mieć różne schorzenia współistniejące oraz może przyjmować różne leki a wszystko to wpływa na działanie leku. Niestety może zdarzyć się tak, że ten polecany przez Panią Krysię lek może nie zadziałać lub co gorsza zaszkodzić…Co więcej lek musi być przechowywany w odpowiednich warunkach (o czym pisałam powyżej) a przyjmując lek od kogoś nie mamy pewności co się z nim działo wcześniej, czy to jest lek oryginalny, jakiego jest pochodzenia itp. Przyjmując lek z niewiadomego źródła narażamy swoje zdrowie i życie…dlatego nie przyjmuj leków od “Pani Krysi”:)

Stosowanie jakiegokolwiek leku w ciąży powinno być skonsultowane z lekarzem prowadzącym ciążę!

Ciąża jest takim szczególnym czasem, kiedy my Mamy chcemy dla swojego Dziecka jak najlepiej. Dbamy o siebie, regularnie odwiedzamy lekarza i robimy wszelkie potrzebne badania, dostarczamy naszemu maleństwu niezbędnych produktów w postaci odpowiednio zbilansowanej diety lub w postaci leków/suplementów diety/wyrobów medycznych polecanych przez lekarza lub farmaceutę. Niestety nie wszystkie leki są bezpieczne dla kobiety w ciąży i dla nienarodzonego dziecka. Niektóre z leków są bezpieczne i mogą być stosowane u kobiet w ciąży, niektóre mają udokumentowany szkodliwy wpływ na płód i ich stosowanie ogranicza się tylko do sytuacji gdy korzyści z jego stosowania u matki przewyższają ryzyko działań niepożądanych. Ale istnieją również leki bezwzględnie przeciwwskazane w ciąży. Dlatego też aby zminimalizować ryzyko niekorzystnego wpływu leku na maleństwo należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę – on najlepiej będzie wiedział co zrobić i jaki lek podać aby nie zaszkodzić dziecku. O lekach w ciąży piszę oddzielny cykl artykułów – zaparaszam: https://farmaceuta-radzi.pl/category/leki-w-ciazy/.

Leki wydawane na receptę to leki wydawane tylko na zlecenie lekarza!

Zgodnie z przepisami lek wydawany z przepisu lekarza – czyli lek na receptę to lek, który może stanowić bezpośrednie lub pośrednie zagrożenie dla życia albo zdrowia pacjenta, nawet wtedy, gdy jest stosowany prawidłowo. O tym czy lek jest na receptę czy nie – decyduje nie lekarz i nie farmaceuta a Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Co więcej zgodnie z art. 96 ust. 1 Prawa Farmaceutycznego farmaceuta ma obowiązek wydawania leków na receptę wyłącznie po okazaniu recepty przez pacjenta. W swojej praktyce farmaceuci często spotykają się z prośbami pacjentów o wydanie leków na receptę bez recepty….Pamiętam jak kilka lat temu przyszedł do mnie do apteki Pan i błagał o wydanie opakowania tabletek antykoncepcyjnych dla żony bez recepty – bo jak mówił receptę dostał od żony, ale jechał samochodem, otworzył szybę i niestety receptę wiatr porwał….. Wierzcie mi historyjki potrafią być naprawdę ciekawe i niewiarygodne….Ale niestety trzeba mieć receptę….To nie jest tylko biurokracja, papierki itp ale to też dbanie o zdrowie pacjentów. Pacjenci lubią samoleczenie (szczególnie leczenie polecane przez Panią Krysię z trzeciego) i jeśli nie byłoby pewnych ograniczeń niektórzy leki traktowaliby jak niegroźne cukierki! Ale niestety (dla niektórych pacjentów) leczenie zleca lekarz – bo to on ma odpowiednią wiedzę i doświadczenie i to on decyduje o terapii, schemacie dawkowania leków i czasie trwania leczenia.

Przed użyciem leku skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą!

Leki stosowane zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty są skuteczne i bezpieczne. Ale jeżeli stosowane są niezgodnie ze wskazaniami, mogą być BARDZO niebezpieczne dla zdrowia i życia. Często to nieprawidłowe stosowanie jest kompletnie nieświadome i nie wynika ze złej chęci czy woli pacjenta a po prostu z braku wiedzy:(. Dlatego też uważam, że w przypadku leków lepiej pytać niż błądzić i jeżeli:

masz pytania co do działania jakiegoś leku
masz wątpliwości jak stosować dany lek i jak go podawać/zażywać
nie wiesz w jakiej dawce powinieneś zażywać lub podawać lek
boisz się występowania działań niepożądanych
jesteś w ciąży lub karmisz piersią
stosujesz inne leki i nie wiesz czy możesz jednocześnie stosować dany lek
masz wątpliwości co do wyglądu danego leku (np: mętny roztwór, tabletki o nieprawidłowym kształcie czy kolorze itp)
wystąpiły u Ciebie działania niepożądane

nie wstydź się i pytaj! – bo to przecież chodzi o Twoje zdrowie!

na koniec jeszcze kilka rad:

Leki popijaj wodą!
Stosuj się do zaleceń producenta co do spożywania leku z posiłkami (w trakcie, przed lub po posiłku)
Podczas stosowania leków nie spożywaj alkoholu
Po spożyciu niektórych leków nie wolno prowadzić samochodu (https://farmaceuta-radzi.pl/709/)
Pamiętaj, że niektóre leki wchodzą w interakcję z dymem papierosowym (https://farmaceuta-radzi.pl/leki-a-palenie-papierosow/)
Przed zażyciem leku lub przed podaniem leku dziecku koniecznie sprawdź kilkakrotnie czy lek, który zażywasz/podajesz to lek właściwy i w odpowiedniej dawce!
Jeżeli stosujesz stale jakieś leki to spisz na kartce ich nazwy i zawsze pokazuj lekarzowi lub farmaceucie – w ten sposób zmniejszysz ryzyko wystąpienie interakcji
Jeżeli przyjmujesz stale jakieś leki a ich brak lub ich nieprzyjęcie w określonym czasie/momencie może być niebezpieczne – miej je zawsze przy sobie

Pamiętaj leki to nie cukierki i nie można ich bezmyślnie stosować

zdjęcia:

leki, cukierki, apteka, ciąża http://pixabay.com/

farmaceuta w aptece: www.fotolia.pl

Opublikowano: 15 mar 2015 o 23:45

Zasady bezpiecznego stosowana leków