Sertralina to silny i wybiórczy inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) wskazany w leczeniu epizodów dużej depresji, zapobieganiu nawrotom depresji, w zespole lęku napadowego, społecznego, pourazowego, w zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych i w zespole stresu pourazowego. Wykazano, że nie wywiera działania stymulującego, sedatywnego, cholinolitycznego ani kardiotoksycznego, nie wpływa na sprawność psychomotoryczną. Nie obserwowano także tendencji do wywołania uzależnienia przez sertralinę. Po podaniu doustnym maksymalne stężenie we krwi osiągane było po 4,5-8,4 h. W ok. 98% wiąże się z białkami osocza (do tego jeszcze wrócę). Jest jednym z najczęściej stosowanych leków antydepresyjnych w okresie ciąży i laktacji – jest jedną z lepiej opisanych substancji leczniczych pod kątem bezpieczeństwa stosowania w czasie ciąży i w okresie karmienia piersią.
A jak wygląda bezpieczeństwo stosowania sertraliny w czasie laktacji?
Sertralina i karmienie piersią:
Sertralina zaliczana jest do kategorii L2 – leków bezpiecznych w czasie laktacji, prawdopodobnie kompatybilnych z karmieniem piersią (wg kategorii ryzyka laktacyjnego Prof. Hale’a). Do tej kategorii zaliczane są:
- substancje lecznicze, które były stosowane u ograniczonej liczby matek i które na wykazały zwiększonego ryzyka wystąpienia działań niepożądanych u karmionych piersią dzieci
- substancje lecznicze, dla których istnienie ryzyka szkodliwego wpływu na karmione piersią dziecko jest mało prawdopodobne
Wg najnowszego opracowania „Drugs in Pregnancy and Lactation” Prof. Briggs’a (z maja 2017 roku) sertralina określana jest jako potencjalnie toksyczna. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze, dla których brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji lub dane te są ograniczone. Właściwości substancji leczniczych wskazują, że mogą one stanowić ryzyko dla dziecka karmionego piersią. Przy stosowaniu tych substancji leczniczych nie zaleca się karmienia piersią.
Sertralina zaliczana jest do kategorii VERY LOW RISK wg portalu e-lactancia.org. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze określane jako kompatybilne z karmieniem piersią, których stosowanie nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią i dla procesu laktacji. Przynależność substancji leczniczych do tej kategorii została określona na podstawie publikacji naukowych a stosowanie tych związków jest bezpieczne.
Amerykańska Akademia Pediatrii określa sertralinę jako lek, dla którego wpływ na dziecko karmione piersią jest nieznany, ale może budzić obawy.
Jak widać powyżej wymienione klasyfikacje nie są jednomyślne i jednoznacznie nie wskazują,c zy sertralina jest bezpieczna w czasie laktacji. Dlatego należy dokładnie przeanalizować wpływ sertraliny na proces laktacji, jej przenikanie do mleka mamy i ewentualne oddziaływanie na dziecko karmione piersią.
Dotychczas wykazano, że sertralina może przenikać do mleka mamy, niemniej ilości te są niewielkie lub niewykrywalne, co potwierdziły liczne badania i co pośrednio świadczy o bezpieczeństwie stosowania sertraliny w okresie karmienia piersią. Warto zaznaczyć, że sertralina po wchłonięciu z przewodu pokarmowego łączy się w znacznym stopniu z białkami osocza mamy (98%) – a im wyższy stopień wiązania się z białkami osocza tym mniejsze prawdopodobieństwo przenikania do mleka mamy. Ponadto o stopniu przenikania związku do mleka mamy, a dokładniej o tendencji do takiego przenikania świadczy współczynnik/parametr M/O. Współczynnik mleko/osocze to stosunek stężenia wolnej frakcji substancji leczniczej w mleku mamy do jej stężenia w surowicy. Wskaźnik ten daje informacje o zwiększonym lub zmniejszonym stężeniu substancji w mleku w porównaniu z osoczem/surowicą, pozwala tylko na oszacowanie tendencji do przenikania do mleka mamy. Uznaje się, że substancje lecznicze o wartości M/O większej niż 1-5 wykazują tendencję do przenikania do mleka mamy i osiągania tam większych niż we krwi mamy stężeń. Z kolei wartość M/O mniejsza niż 1 wskazuje, że substancja lecznicza w niewielkim stopniu przenika do mleka mamy. Dla sertraliny wskaźnik M/O wynosi 0,89 i świadczy o zmniejszonej tendencji do przenikania tej substancji do mleka mamy.
W większości dotychczas przeprowadzonych i opublikowanych badań, działania niepożądane u niemowląt, których matki stosowały leki zawierające sertralinę, nie były rejestrowane lub występowały rzadko. Dotychczas zgłoszono pojedyncze przypadki, w których u dziecka, którego mamy przyjmowały sertralinę, zaobserwowano działania niepożądane. I były to:
- wzmożone podniecenie i zaburzenia snu
- mioklonie u dziecka 4-miesięcznego, którego mama przyjmowała sertralninę. Mioklonie ustąpiły w 6 m.ż dziecka a związek z sertraliną nie jets znany i nie został wykazany
- u 5 miesięcznego dziecka, którego mama przyjmowała sertralinę zauważono niepokojące objawy: senność i trudności rozwojowe. W raporcie zaznaczono, że niepokojące objawy ustąpiły po zaprzestaniu przyjmowania leku przez mamę.
Warto tutaj zaznaczyć, że w 2013 r. opublikowano pracę “Update on antidepressant use during breastfeeding”, w której Autorzy przedstawiają i zestawiają tzw. Relative Infant Dose, najczęściej stosowanych leków przeciwdepresyjnych.
Relative Infant Dose – jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość leku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem mamy, w przeliczeniu na dawkę leku, jaką przyjmuje mama (w przeliczeniu na masę ciała). Uznaje się, że lek jest stosunkowo bezpieczny, jeżeli ta wartość jest mniejsza niż 10% – im mniejsza wartość tym lek bardziej bezpieczny. Dla sertraliny wartość RID wynosi 0,5-3% wg cytowanej publikacji. Niektóre źródła podają, że jest ona nawet niższa i wynosi 0,4-2,2%.
Ponadto w badaniach oznaczano wpływ sertraliny na stężenie serotoniny zarówno u matek karmiących jak i u dzieci karmionych piersią, których matki przyjmowały serotoninę. W badaniach wykazano, że stężenie serotoniny u matek po podaniu leku spadało a u dzieci było na tym samym poziomie.
W przypadku stosowania sertraliny w okresie laktacji należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku zauważenia niepokojących objawów w szczególności: nadmiernego rozdrażnienia lub uspokojenia, problemów z wybudzaniem do jedzenia, słabego jedzenia i nieprzybierania na wadze, należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą.
Aby zminimalizować ewentualny wpływ leku na dziecko należy zsynchronizować przyjmowanie leku z karmieniem. Lek należy przyjmować bezpośrednio po karmieniu dziecka i z kolejnym przystawianiem należy się wstrzymać. Należy unikać przystawiania dziecka do piersi, wtedy, kiedy lek osiąga maksymalne stężenie we krwi – dla sertraliny jest to 4,5-8,4 godziny.
Niektóre opracowania wskazują, że stosowanie sertraliny w okresie laktacji może osłabiać laktację i w związku z tym matki karmiące, stosujące ten lek powinny otrzymywać dodatkowe wsparcie.
Warto zaznaczyć, że sertralina jest uznawana jako jeden z bardziej bezpiecznych i preferowanych leków tego typu w okresie laktacji.
Podsumowując – stosowanie sertraliny w czasie laktacji jest możliwe i jest bezpieczne po konsultacji z lekarzem, w rekomendowanych dawkach i przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności.
O stosowaniu sertraliny w czasie laktacji i o jednoczesnym kontynuowaniu karmienia piersią powinien zadecydować lekarz prowadzący!
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Wolters Kluwer, 2017
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2014
- Drugs During Pregnancy and Lactation, C. Schaefer et al., Academic Press Inc, 2014
- Leki w ciąży i laktacji, Frieske K. Et al., MedPharm Polska, 2014
- The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk, AAP, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789
- Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
- Baza LactMed https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~REKh6x:1
- Baza e-lactancia http://www.e-lactancia.org/breastfeeding/sertraline-hydrochloride/product/