zaktualizowano: 28 września 2018r.

Paracetamol – co to jest?

Paracetamol to substancja lecznicza o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym.

Paracetamol – jak działa?

Mechanizm działania paracetamolu nie jest do końca poznany.

Jego działanie przeciwgorączkowe związane jest z wpływem na ośrodek termoregulacji oraz z rozszerzaniem skórnych naczyń krwionośnych i tym samym zwiększaniem wydzielania potu i ułatwianiu oddawania ciepła.

Mechanizm działania przeciwbólowego prawdopodobnie związany jest z:

hamowaniem „mózgowej” cyklooksygenazy – COX-3 (odmiany COX-1)
brakiem wpływu na syntezę prostaglandyn
wpływem pobudzającym rdzeniowe szlaki tłumiące przewodzenie bólu poprzez hamowanie wychwytu serotoniny
aktywacją receptorów dla kanabinoidów (CB1) oraz receptorów waniloidowych (TRPV1) w strukturach nerwowych odpowiedzialnych za przewodzenie i odczuwanie bólu oraz termoregulację

Paracetamol – jakie są wskazania do jego stosowania?

Gorączka u dzieci i dorosłych
Dolegliwości bólowe o małym i średnim stopniu nasilenia u dzieci i dorosłych. W bólach umiarkowanych i silnych może być łączony z opioidami.
Ból przewlekły.
Ból w okresie pooperacyjnym (dożylnie)

Paracetamol – dawkowanie u osób dorosłych

300-500 mg paracetamolu, co 3 godziny lub
300-600 mg paracetamolu, co 4 godziny lub
500-1000 mg paracetamolu, co 6 godzin
Maksymalna dobowa dawka paracetamolu dla dorosłego to 4 g

Paracetamol – działania niepożądane

W dawkach terapeutycznych paracetamol nie wykazuje wielu działań niepożądanych i co istotne nie drażni błony śluzowej żołądka i jelit (jak NLPZ). Sporadycznie może powodować:

Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – nudności i biegunka, ale przeważnie rzadko obserwowane i szybko ustępujące
Zmiany skórne i odczyny alergiczne – takie jak rumień, zaczerwienienie, wysypka i świąd
Przejściową neutropenia, niedokrwistość i małopłytkowość – występują rzadko

Przykłady leków zawierające paracetamol

Paracetamol jest substancja czynną w nastepującuch produktach jednoskładnikowych: Acenol, Apap, Calpol, Codipar, Efferalgan, Panadol, Paracetamol, Paramax, Pedicetamol, Sinebriv

Paracetamol jest także składnikiem wielu preparatów złożonych np: Choligrip, Defalgan, Doreta, Excedrin MigraStop, Febrisan, Fervex, Metafen, Pabialgin, Solpadeine, Tabcin, Teraflu i innych

Należy zwracać szczególna uwagę na skład produktów leczniczych – dwa leki o różnych nazwach handlowych mogą zawierać tą sama substancję leczniczą i przyjęcie obu, (mimo, że w przekonaniu pacjenta obu różnych leków) prowadzi do przyjęcia zwiększonej dawki substancji leczniczej, co może prowadzić do wystąpienia działań niepożądanych.

Więcej informacji o paracetamolu znajdziecie w moim wpisie PARACETMOL.

Paracetamol i karmienie piersią

Paracetamol zaliczany jest do kategorii L1 – leków najbezpieczniejszych w czasie laktacji (wg kategorii ryzyka laktacyjnego Prof. Hale’a). Do kategorii L1 zaliczane są:

leki, które były przyjmowane podczas laktacji przez dużą liczbę matek i nie zaobserwowano żadnego negatywnego ich wpływu na karmione piersią dzieci
leki, dla których przeprowadzono badania kontrolowane wśród matek karmiących piersią, i dla których te badania wykazały brak ryzyka wpływu na zdrowie dziecka ani odległego działania szkodliwego
leki, niedostępne drogą doustną dla dziecka

Prof. Hale’a wskazuje, że dla paracetamolu dostępne są obszerne badania wskazujące na bezpieczeństwo stosowania tej substancji leczniczej w czasie laktacji.

Wg najnowszego opracowania „Drugs in Pregnancy and Lactation” Prof. Briggs’a (z maja 2017 roku) paracetamol określany jest jako kompatybilny z karmieniem piersią. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze, które przenikają do mleka mamy w nieznacznych ilościach i/lub związki, których stosowanie w czasie laktacji nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią.

Paracetamol zaliczany jest do kategorii VERY LOW RISK wg portalu e-lactancia.org. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze określane jako kompatybilne z karmieniem piersią, których stosowanie nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią i dla procesu laktacji. Przynależność substancji leczniczych do tej kategorii została określona na podstawie publikacji naukowych a stosowanie tych związków jest bezpieczne.

WHO klasyfikuje paracetamol do leków kompatybilnych z karmieniem piersią.

Wg American Academy of Pediatrics paracetamol uznawany jest za zgodny/kompatybilny z karmieniem piersią. A jego stosowanie nie stanowi ryzyka dla procesu laktacji ani dla zdrowia dziecka karmionego piersią.

Wpływ na laktację

Wg dostępnych danych paracetamol nie wpływa na proces laktacji.

Przenikanie do mleka mamy

Paracetamol może przenikać do mleka mamy. Wykazano, że ilości paracetamolu, jakie mogą znajdować się w mleku mamy są niskie i uznaje się, że są zbyt małe, aby mogły być szkodliwe dla dziecka.

Ewentualna dawka paracetamolu przyjęta przez dziecko wraz z mlekiem mamy jest dużo niższa niż dawka terapeutyczna paracetamolu stosowana u dzieci.

O stopniu przenikania związku do mleka mamy, a dokładniej o tendencji do takiego przenikania świadczy współczynnik/parametr M/O. Współczynnik mleko/osocze tostosunek stężenia wolnej frakcji substancji leczniczej w mleku mamy do jej stężenia w surowicy. Wskaźnik ten daje informacje o zwiększonym lub zmniejszonym stężeniu substancji w mleku w porównaniu z osoczem/surowicą, pozwala tylko na oszacowanie tendencji do przenikania do mleka mamy. Uznaje się, że substancje lecznicze o wartości M/O większej niż 1-5 wykazują tendencję do przenikania do mleka mamy i osiągania tam większych niż we krwi mamy stężeń. Z kolei wartość M/O mniejsza niż 1 wskazuje, że substancja lecznicza w niewielkim stopniu przenika do mleka mamy. Dla paracetamolu wskaźnik M/O wynosi 0,91-1,42.

Co istotne jedną z wartości/danych, które bierze się pod uwagę oceniając bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji jest Relative Infant Dose – jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość leku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem, w przeliczeniu na dawkę leku, jaką przyjmuje mama (w przeliczeniu na masę ciała). Uznaje się, że lek jest stosunkowo bezpieczny, jeżeli ta wartość jest mniejsza niż 10% – im mniejsza tym lek jest bezpieczniejszy. Dla paracetamolu wartość RID=6,41-24,23% (wg Hale’a) 2,5-3,75% (wg e-lactancja.org).

Wpływ na dziecko karmione piersią

Dotychczas nie wykazano, nie zgłoszono ani nie zarejestrowano niekorzystnego wpływu paracetamolu, przyjmowanego przez mamę, na zdrowie dziecka.

Warto jednak pamiętać, że pojawia się coraz więcej dowodów na to, że stosowanie paracetamolu może wiązać się ze zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia astmy u dzieci i dorosłych. W jednym z opublikowanych badań, wydano rekomendacje, że należy unikać stosowania paracetamolu u dzieci z astmą lub astmą w wywiadzie rodzinnym. Co więcej dostępne są badania, że stosowanie paracetamolu w ciąży i w pierwszych latach życia może wiązać się z rozwojem astmy w kolejnych latach życia. Obecnie brakuje informacji czy stosowanie paracetamolu przez mamy karmiące może wiązać się także ze zwiększonym ryzykiem występowania astmy u dziecka w przyszłości.

Karmienie a przyjmowanie leku

Stosując lek w czasie laktacji należy zsynchronizować czas jego przyjmowania z karmieniem piersią. Najlepiej lek przyjmować bezpośrednio po karmieniu piersią przed najdłuższą przerwą. Najwięcej leku przenika do mleka mamy w momencie, kiedy osiąga on maksymalne stężenie w surowicy matki. Wówczas należy ograniczyć przystawianie dziecka do piersi, aby ograniczyć ilość leku przyjmowaną wraz z pokarmem przez dziecko a co za tym idzie zminimalizować ewentualne ryzyko niekorzystnego wpływu leku na zdrowie dziecka.

Paracetamol maksymalne stężenie w krwi mamy osiąga w czasie 10-60 min od przyjęcia leku– wtedy należy ograniczyć karmienie piersią.

Karmienie piersią, przyjmowanie leków i obserwowanie dziecka

W przypadku stosowania paracetamolu w czasie karmienia piersią należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku zauważenia u dziecka: biegunki, wysypki lub innych niepokojących objawów i zmian w jego dotychczasowym zachowaniu lub zwyczajach należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą.

O innych zasadach bezpiecznego stosowania leków w czasie laktacji możecie przeczytać TU

Paracetamol w czasie karmienia piersią – podsumowanie

Paracetamol

jest bezpiecznym i preferowanym

lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym

w czasie karmienia piersią.

Pamiętaj:

Stosowanie jakiegokolwiek leku w czasie laktacji powinno być skonsultowane z lekarzem! Nie przyjmuj leków na własną rękę!

Powyższy post ma charakter informacyjny zgodny z aktualnym stanem wiedzy. Przed zastosowaniem każdego leku (szczególnie w czasie laktacji) należy skonsultować się z lekarzem, farmaceutą lub doradcą laktacyjnym. Autorka nie ponosi odpowiedzialności za nieprawidłowe stosowanie preparatów leczniczych i skutki wynikające z takiego działania.

źródła:

Hale’s Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, Springer Publishing Company, 2019
Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Wolters Kluwer, 2017
Hale T.W., Rowe H.E., Medications & Mothers’ Milk, 2014, Sixteen edition, Hale Publishing
Frieske K., Morike K., Neuman., Windorfer A., Leki w ciąży i laktacji. MedPharm Polska, Wrocław 2014
Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Karmienie piersią w teorii i praktyce. Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
Lothrop H., Sztuka karmienia piersią, Media Rodzina, Poznań 2009
MuB K. Karmienie piersią – poradnictwo i promocja, MedPharm Polska, Wrocław 2008
The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk, AAP, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789
Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
Breastfeeding and maternal medication. Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs, World Health Organizations, Genewa, 2002http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/62435/1/55732.pdf
http://www.e-lactancia.org/producto/1178
http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~BeYdWc:1

Opublikowano: 13 lut 2016 o 00:43

Zaktualizowano: 28 wrz 2018