Oksykodon i karmienie piersią

Oksykodon to opioidowy lek przeciwbólowy, agonista receptorów opioidowych. Stosowany jest do znoszenia bólu o nasileniu umiarkowanym do silnego. A jak wygląda bezpieczeństwo stosowania oksykodonu w czasie laktacji?

Oksykodon i karmienie piersią:

Oksykodon zaliczany jest do kategorii L3 – leków prawdopodobnie bezpiecznych w czasie laktacji, prawdopodobnie kompatybilnych z karmieniem piersią (wg Kategorii Ryzyka Laktacyjnego Prof. Hale’a). Do kategorii L3 – zaliczane są:

• substancje lecznicze, dla których nie istnieją kontrolowane badania na grupie kobiet karmiących piersią, ale ryzyko niepożądanego działania leku u karmionego piersią dziecka jest możliwe
• substancje lecznicze, dla których badania wykazały tylko minimalny niezagrażający efekt niepożądany
• nowe substancje lecznicze, które nie mają przeprowadzonych odpowiednich badań

Zgodnie z klasyfikacją opisaną w podręczniku „Drugs in Pregnancy and Lactation” Prof. Briggsa’a (najnowsze wydanie z maja 2017r) oksykodon zaliczany jest do grupy leków potencjalnie toksycznych. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze, dla których brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji lub dane te są ograniczone. Właściwości substancji leczniczych wskazują, że mogą one stanowić ryzyko dla dziecka karmionego piersią. Przy stosowaniu tych substancji leczniczych nie zaleca się karmienia piersią.

E-lactancja.org klasyfikuje oksykodon do grupy określanej HIGH RISK PROBABLE. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze określane jako mało bezpieczne w okresie karmienia piersią. Autorzy tej klasyfikacji uważają, że substancje lecznicze zaliczane do tej grupy mogą powodować umiarkowane i poważne działania niepożądane u dziecka karmionego piersią lub mogą wpływać na proces laktacji. W przypadku substancji leczniczych zaliczanych do tej grupy, istnieją doniesienia naukowe na ten temat i/lub właściwości substancji leczniczej wskazują na ryzyko działań niepożądanych dla procesu laktacji i dla dziecka karmionego piersią. Przy stosowaniu tych substancji leczniczych konieczne jest określenie stosunku korzyści do ryzyka wynikającego ze stosowania takiej substancji leczniczej. Jeżeli to możliwe warto zamienić lek na bezpieczniejszą alternatywę. Ponadto należy przeanalizować dodatkowe kwestii takie jak wiek dziecka, dawkę, synchronizację z karmieniem piersią, czas trwania terapii. Konieczne jest monitorowanie stanu dziecka i procesu laktacji.

Oksykodon może przenikać do mleka mamy – dostępne opracowania wskazują, że następuje to w małych ilościach.  Niemniej jednak wskaźnik M/O dla oksykodonu wynosi 3,4. Wskaźnik ten jest to stosunek stężenia wolnej frakcji substancji leczniczej w mleku mamy do jej stężenia w surowicy. Parametr ten daje informacje o zwiększonym lub zmniejszonym stężeniu substancji w mleku w porównaniu z osoczem/surowicą, pozwala tylko na oszacowanie tendencji do przenikania do mleka mamy. Uznaje się, że substancje lecznicze o wartości M/O większej niż 1-5 wykazują tendencję do przenikania do mleka mamy i osiągania tam większych niż we krwi mamy stężeń. Z kolei wartość M/O mniejsza niż 1 wskazuje, że substancja lecznicza w niewielkim stopniu przenika do mleka mamy. Czyli wskaźnik M/O dla oksykodonu 3,4 wskazuje, że związek ten wykazuje zwiększoną tendencję do przenikania do pokarmu kobiecego. Niestety wskaźnik ten nie jest do końca odpowiedni – bowiem tak naprawdę nie wskazuje na dokładną ilość substancji jaka dostaje się do pokarmu.

Lepszym parametrem jest RID względna dawka dla niemowlęcia.

RID – Jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość związku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem, w przeliczeniu na kilogram masy jego ciała, w przeliczeniu na dawkę leku, jaką przyjmuje mama (w przeliczeniu na masę ciała). Uznaje się, że lek jest bezpieczny, jeżeli wartość ta jest mniejsza niż 10%. Im mniejsza tym lepiej. Dla oksykodonu RID wynosi 1,01-8%.

W publikacjach dostępne są informacje na temat stosowania oksykodonu u kobiet w okresie laktacji i tak:

• W jednym z badań wskazano, że oksykodon może przenikać do mleka mamy, ale następuje to w niewielkich ilościach, co więcej w mleku nie wykryto metabolitów oksykodonu i nie zaobserwowano działań niepożądanych u dziecka karmionego piersią
• W innym badaniu klinicznym, w którym kobietom po cesarskim cięciu podawano oksykodon doodbytniczo a następnie doustnie, wykazano obecność oksykodonu w mleku mamy nawet do 37 godzin po podaniu – to wskazuje, że oksykodon może kumulować się w pokarmie. Niemniej jednak autorzy tego badania wskazują, że dawki poniżej 90mg/dobę oksykodonu prze 3 dni, mają niewielki wpływ na dziecko karmione piersią.
• W innym badaniu określano ryzyko wystąpienia depresji OUN – u niemowląt karmionych piersią. Matki przyjmowały oksykodon lub kodeinę lub paracetamol do znoszenia bólu poporodowego. Wykazano, że w grupie, których mamy przyjmowały oksykodon ryzyko wystąpienia takich działań niepożądanych wynosiło aż 20% (dla porównania przy kodeinie – 16,7% a przy paracetamolu 0,5%)

Oprócz tego dostępne są doniesienia o wystąpieniu u dziecka karmionego piersią: problemów z karmieniem piersią, letargu, hipotermii, bezdechu (matka przyjęła oksykodon dwukrotnie, wystąpił bezdech u dziecka i po podaniu dziecku naloksonu – objawy ustąpiły) oraz problemy z oddychaniem (oddech płytki, wolny, nieregularny) u innej matki.

Powyższe dane pokazują, że oksykodon, przyjmowany przez mamy może zwiększać ryzyko wystąpienia działań niepożądanych u dziecka – niekorzystnego wpływu na układ nerwowy, uspokojenia dziecka. Stosowanie dawek większych niż 30-40 mg/dobę przez czas dłuższy niż 3 dni nie jest zalecane. Dawki większe mogą być podawane matkom, które w okresie ciąży przyjmowały regularnie opiaty.

W przypadku podawania oksykodonu matkom karmiącym konieczne jest monitorowanie stanu dziecka. Oksykodon najwyższe stężenie osiąga w czasie od 1-2h po podaniu i wtedy nie zaleca się przystawiania dziecka do piersi. Biologiczny okres półtrwania oksykodonu wynosi 2-4h. Przyjmuje się, że po 5 biologicznych okresach półtrwania związek wyeliminowany jest z organizmu (po podaniu jednorazowym)

Zaleca się bezpieczniejsze alternatywy.

1. Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
2. Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Wolters Kluwer, 2017
3. Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2014
4. Drugs During Pregnancy and Lactation, C. Schaefer et al., Academic Press Inc, 2014
5. Leki w ciąży i laktacji, Frieske K. Et al., MedPharm Polska, 2014
6. The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk, AAP, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789
7. Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
8. The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk American Academy Of Pediatrics, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789
9. The Transfer of Drugs and Therapeutics Into Human. Breast Milk: An Update on Selected Topics. Pediatrics, 2013, 132(3), e796-e809
10. Baza LactMed https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~ccrPK6:1
11. Baza e-lactancia http://www.e-lactancia.org/producto/1160