Metyldopa to substancja lecznicza o działaniu hipotensyjnym – obniżającym ciśnienie. Działa ośrodkowo. Po przeniknięciu do Ośrodkowego Układu Nerwowego obniża ciśnienie poprzez:
- zmniejszenie napięcia układu współczulnego,
- działanie jako fałszywy neurotransmiter,
- zmniejszenie aktywności reninowej osocza,
- hamowanie enzymu DOPA-dekabroksylazy
Biodostępność metyldopy wynosi ok. 25% (im mniejsza biodostępność tym mniejsze prawdopodobieństwo przenikania do mleka mamy). W małym stopniu wiąże się z białkami osocza (im niższe wiązenie się z białkami osocza tym większa „chęć” przenikania substancji do pokarmu kobiecego). Stężenie maksymalne uzyskuje w czasie 3-6 godzin od przyjęcia leku (do tego jeszcze wrócę))
Metyldopa jest jednym z najczęściej stosowanych leków obniżających ciśnienie w czasie ciąży i w okresie laktacji.
A jak wygląda bezpieczeństwo stosowania metyldopy w czasie laktacji?
Metyldopa i karmienie piersią:
Metyldopa zaliczana jest do kategorii L2– leków bezpiecznych w czasie laktacji, prawdopodobnie kompatybilnych z karmieniem piersią (wg kategorii ryzyka laktacyjnego Prof. Hale’a). Do tej kategorii zaliczane są:
- substancje lecznicze, które były stosowane u ograniczonej liczby matek i które na wykazały zwiększonego ryzyka wystąpienia działań niepożądanych u karmionych piersią dzieci
- substancje lecznicze, dla których istnienie ryzyka szkodliwego wpływu na karmione piersią dziecko jest mało prawdopodobne
Wg najnowszego opracowania „Drugs in Pregnancy and Lactation” Prof. Briggs’a (z maja 2017 roku) metyldopa określana jest jako prawdopodobnie kompatybilna z karmieniem piersią. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze, dla których brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji lub dane te są ograniczone. Ale dostępne publikacje/doniesienia sugerują, że te substancje lecznicze nie stanowią ryzyka dla dziecka karmionego piersią
Metyldopa zaliczana jest do kategorii VERY LOW RISK wg portalu e-lactancia.org. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze określane jako kompatybilne z karmieniem piersią, których stosowanie nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią i dla procesu laktacji. Przynależność substancji leczniczych do tej kategorii została określona na podstawie publikacji naukowych a stosowanie tych związków jest bezpieczne.
Amerykańska Akademia Pediatrii określa metyldopę jako zgodną/kompatybilną z karmieniem piersią.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa metyldopę jako kompatybilna z karmieniem piersią.
Metyldopa wg autorki książki/podręcznika „Sztuka karmienia piersią” zaliczana jest do grupy tzw. leków zalecanych. Do tej grupy zaliczane są leki, dla których działania niepożądane u dziecka karmionego piersią występują bardzo rzadko lub nie stwarzają żadnego zagrożenia.
Metyldopa może przenikać do mleka mamy. Niemniej jednak następuje to w małych ilościach, które uznaje się, że są zbyt małe, aby mogły wykazywać efekt kliniczny u dziecka karmionego piersią. Dotychczas nie zarejestrowano działań niepożądanych u dzieci karmionych piersią (w kilku badaniach). Natomiast w jednym przypadku udokumentowano wystąpienie ginekomastii i mlekotoku u 2-tygodniowego noworodka, którego matka przyjmowała lek zawierający metyldopę.
Metyldopa może prowadzić do zwiększenia poziomu prolaktyny w surowicy kobiety i w związku z tym wpływa pobudzająco na proces laktacji. Niemniej jednak nie powinno to mieć znaczenia u kobiet, u których laktacja jest już ustabilizowana.
O stopniu przenikania związku do mleka mamy, a dokładniej o tendencji do takiego przenikania świadczy współczynnik/parametr M/O. Współczynnik mleko/osocze to stosunek stężenia wolnej frakcji substancji leczniczej w mleku mamy do jej stężenia w surowicy. Wskaźnik ten daje informacje o zwiększonym lub zmniejszonym stężeniu substancji w mleku w porównaniu z osoczem/surowicą, pozwala tylko na oszacowanie tendencji do przenikania do mleka mamy. Uznaje się, że substancje lecznicze o wartości M/O większej niż 1-5 wykazują tendencję do przenikania do mleka mamy i osiągania tam większych niż we krwi mamy stężeń. Z kolei wartość M/O mniejsza niż 1 wskazuje, że substancja lecznicza w niewielkim stopniu przenika do mleka mamy. Dla metyldopy wskaźnik M/O wynosi 0,19-0,34 i świadczy on o zmniejszonej tendencji do przenikania tej substancji do pokarmu kobiecego.
Co istotne jedną z wartości/danych, które bierze się pod uwagę oceniając bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji jest Relative Infant Dose – jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość leku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem, w przeliczeniu na dawkę leku, jaką przyjmuje mama (w przeliczeniu na masę ciała). Uznaje się, że lek jest stosunkowo bezpieczny, jeżeli ta wartość jest mniejsza niż 10% – im mniejsza tym lek jest bezpieczniejszy. Dla metyldopy wartość RID=0,1-0,4%.
W przypadku przyjmowania metyldopy w czasie laktacji (tak jak i innych leków), należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku zaobserwowania u dziecka senności, ospałości, bladości, problemów z jedzeniem lub z prawidłowym przybieraniem masy ciała należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą.
Zawsze przyjmując jakikolwiek lek w czasie laktacji należy synchronizować jego przyjmowanie z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy przyjmować bezpośrednio po karmieniu piersią, przed najdłuższą przerwą w karmieniu (nocną lub popołudniową). Przyjmuje się, że najwięcej substancji leczniczej przenika do mleka mamy, kiedy w jej krwi substancja lecznicza uzyskuje stężenie maksymalne – tzw TMAX/CMAX – i przez ten czas należy ograniczyć przystawianie dziecka do piersi.
Wg Karty Charakterystyki Produktu Leczniczego (Dopegyt) metyldopa maksymalne stężenie w osoczu uzyskuje w czasie 2-3h od przyjęcia leku. Wg leksykonu Prof. Hale’a oraz informacji z portalu e-lactancia.org Tmax dla metyldopy wynosi 3-6 godziny. O tym, jak długi powinien być czas pomiędzy przyjęciem leku a następnym karmieniem należy porozmawiać z lekarzem prowadzącym.
Niektóre bazy wskazują, że przy stosowaniu metyldopy w okresie karmienia piersią nie są wymagane specjalne środki ostrożności (LactMed) – ale o tym decyduje lekarz prowadzący!
Podsumowując – stosowanie metyldopy w czasie laktacji jest możliwe i jest bezpieczne po konsultacji z lekarzem, w rekomendowanych dawkach i przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności.
O stosowaniu metyldopy w czasie laktacji i o jednoczesnym kontynuowaniu karmienia piersią powinien zadecydować lekarz prowadzący!
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Wolters Kluwer, 2017
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2014
- Drugs During Pregnancy and Lactation, C. Schaefer et al., Academic Press Inc, 2014
- Leki w ciąży i laktacji, Frieske K. Et al., MedPharm Polska, 2014
- The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk, AAP, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789
- Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
- Sztuka Karmienia Piersią, H. Lothrop, Media Rodzina, Poznań, 2012
- Breastfeeding and maternal medication. Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs, World Health Organizations, Genewa, 2002
- Baza LactMed https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~X1y5A7:1
- Baza e-lactancia http://www.e-lactancia.org/producto/1024