Aktualizacja 18.11.2021
Klindamycyna jest antybiotykiem linkozamidowym o działaniu (głównie) bakteriostatycznym i bakteriobójczym zależnym od dawki. Działa na bakterie beztlenowe i tlenowe i stosowana może być miejscowo lub ogólnie w:
- leczeniu zakażeń skóry oraz tkanki podskórnej paciorkowcami, gronkowcami, bakteriami beztlenowymi i zakażeniami mieszanymi
- leczeniu zakażeń układu oddechowego (zachłystowe zapalenie płuc, ropniak opłucnej, ropień płuc)
- leczeniu posocznicy
- leczeniu zakażeń kości i szpiku kostnego
- leczeniu zapalenia wsierdzia
- leczeniu zakażenia wewnątrzbrzusznego
- leczeniu zakażeń w ginekologii (np.: bakteryjne zakażenie pochwy)
- leczeniu zakażeń zębów i jamy ustnej
- leczeniu zakażeń ucha środkowego, gardła i zatok
- leczeniu trądziku
Klindamycyna dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego po podaniu doustnym. Jej dostępność biologiczna wynosi ok 90%. Stężenie maksymalne we krwi osiąga po ok 45-60min, w znacznym stopniu wiąże się z białkami osocza (94%) i dobrze penetruje do tkanek i płynów ustrojowych. Charakteryzuje się niską wartością współczynnika M/O=0,47 i RID=0,9-1,8%
Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo stosowania klindamycyny w czasie laktacji to:
Klindamycyna zaliczana jest do grupy/kategorii L2 – czyli do leków bezpiecznych w czasie karmienia piersią (wg Kategorii Ryzyka Laktacyjnego Hale’a). Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze, które były stosowane u ograniczonej liczby matek i które na wykazały zwiększonego ryzyka wystąpienia działań niepożądanych u karmionych piersią dzieci i/lub substancje lecznicze, dla których istnienie ryzyka szkodliwego wpływu na karmione piersią dziecko jest mało prawdopodobne.
Ponadto klindamycyna zgodnie z klasyfikacją opisaną w podręczniku „Drugs in Pregnancy and Lactation” Prof. Briggs’a określana jest jako kompatybilna z karmieniem piersią. Wg tamtejszej klasyfikacji mianem kompatybilnych określane są związki, które przenikają do mleka mamy w nieznacznych ilościach lub związki, których stosowanie w czasie laktacji nie stanowi ryzyka dla dziecka karmionego piersią.
Co więcej Amerykańska Akademia Pediatrii określa klindamycynę jako zgodną/kompatybilną z karmieniem piersią.
Natomiast Światowa Organizacja Zdrowia w swoim dokumencie “Breastfeeding And Maternal Medication, Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs” określa klinadmycynę, jako związkek, którego należy unikać, a w przypadku jej stosowania koniecznie obserwować dziecko pod kątem biegunki i obecności krwi w stolcu.
Wg portalu e-lactancja.org określana jest jako zgodna/kompatybilna z karmieniem piersią, której stosowanie niesie bardzo małe ryzyko dla dziecka karmionego piersią i dla procesu laktacji
Klindamycyna przenika do mleka mamy. Co do ilości, jakie mogą przenikać do mleka mamy, badania są podzielone. Większość wyników wskazuje, że ilości te są niewielkie, niższe niż dawki klindamycyny, jakie podaje się niemowlętom. Jedną z wartości/parametrów, które świadczą o zmniejszonej lub zwiększonej tendencji związku do przechodzenia do mleka mamy jest parametr mleko/osocze. Jest to stosunek stężenia wolnej frakcji substancji leczniczej w mleku mamy do jej stężenia w surowicy mamy. Uznaje się, że substancje lecznicze o wartości M/O większej niż 1-5 wykazują tendencję do przenikania do mleka mamy i osiągania tam większych niż we krwi mamy stężeń. Z kolei wartość M/O mniejsza niż 1 wskazuje, że substancja lecznicza w niewielkim stopniu przenika do mleka mamy. Dla klindamycyny wartość M/O wynosi 0,47 – to świadczy o zmniejszonej tendencji klindamycyny do przenikania do mleka mamy. Mimo, że ilości klindamycyny, jakie mogą przenikać do mleka, są niewielkie to u niemowląt może dochodzić do zaburzeń flory jelitowej, wystąpienia wymiotów, biegunki czy wysypki.
Do tej pory udokumentowano jeden przypadek, w którym mama karmiąca przyjmowała klindamycynę w połączeniu z gentamycyną i u dziecka zaobserwowano krwiste stolce i zdiagnozowano rzekomobłoniaste zapalenie jelit. Należy zaznaczyć, że w tym przypadku, również dziecku podawano antybiotyki (Ampicilinę i Gentamycynę) i ciężko określić czy i która z tych substancji spowodowała to działanie niepożądane. Objawy wystąpiły godzinę po zakończeniu antybiotykoterapii. Nastąpiła 12-godzinna przerwa w karmieniu a następnie powrócono do karmienia naturalnego i nie odnotowano innych/późniejszych działań niepożądanych.
Jedną z wartości/danych, które bierze się pod uwagę oceniając bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji jest Relative Infant Dose – jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość leku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem, w przeliczeniu na dawkę leku, jaką przyjmuje mama (w przeliczeniu na masę ciała). Uznaje się, że lek jest stosunkowo bezpieczny, jeżeli ta wartość jest mniejsza niż 10% – im mniejsza tym lepiej. Dla klindamycyny wartość RID=0,9-1,8%.
Należy pamiętać, że przy każdym leku stosowanym w czasie laktacji, tak i przy tym koniecznie należy obserwować dziecko i w przypadku zauważenia niepokojących objawów w postaci wymiotów, biegunki czy wysypki skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą.
Należy również zsynchronizować przyjmowanie leku z porami karmienia dziecka – najlepiej lek przyjmować bezpośrednio po karmieniu piersią, przed najdłuższą przerwą. Dobrze jest również wstrzymać się z karmieniem wtedy, kiedy lek osiąga maksymalne stężenie we krwi mamy – czyli od 1-2h .
Bibliografia:
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2021
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2019
- Drugs During Pregnancy and Lactation, C. Schaefer et al., Academic Press Inc, 2014
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2017
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2014
- Leki w ciąży i laktacji, Frieske K. Et al., MedPharm Polska, 2014
- The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk, AAP, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789
- The Transfer of Drugs and Therapeutics Into Human. Breast Milk: An Update on Selected Topics. Pediatrics, 2013, 132(3), e796-e809
- Breastfeeding and maternal medication. Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs, WHO, Genewa, 2002
- Baza e-lactancia.org: http://www.e-lactancia.org/producto/360
- Baza LactMed: https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~gfFJCl:1
- Smith J.A., i wsp. Clindamycinin human breast milk. Can Med Assoc J. 1975,112,806. Letter. PMID: 20312646.
- Stéen B., i wsp. Clindamycinpassage into human milk. Br J Clin Pharmacol. 1982,13,661–4.
- Matsuda S. Transfer of antibiotics into maternal milk.Biol Res Pregnancy Perinatol. 1984,5,57–60.
- Zhang Y., i wsp. Tissue and body fluid distribution of antibacterial agents in pregnant and lactating women.1997,32,288–92.
- Mann C.F.Clindamycin and breast-feeding. Pediatrics 1980,66,1030-1. Letter. PMID: 7454470.