Alprazolam to substancja lecznicza zaliczana do grupy benzodiazepin. Działa przeciwlękowo, przeciwdrgawkowo i miorelaksacyjnie. Alprazolam stosowany jest w przypadku lęku, lęku z depresją itp.
A jak wygląda bezpieczeństwo stosowania alprazolamu w czasie laktacji?
Alprazolam i karmienie piersią
Alprazolam zaliczany jest do kategorii L3 – leków prawdopodobnie bezpiecznych w czasie laktacji, prawdopodobnie kompatybilnych/zgodnych z karmieniem piersią (wg kategorii ryzyka laktacyjnego Hale’a) Do tej kategorii zaliczane są zaliczane sąsubstancje lecznicze:
- dla których nie istnieją kontrolowane badania na grupie kobiet karmiących piersią, ale ryzyko niepożądanego działania leku u karmionego piersią dziecka jest możliwe
- dla których badania wykazały tylko minimalny niezagrażający efekt niepożądane
- nowe substancje lecznicze, które nie mają przeprowadzonych odpowiednich badań
Wg najnowszego opracowania „Drugs in Pregnancy and Lactation” Prof. Briggs’a (z maja 2017 roku) alprazolam określany jest jako potencjalnie toksyczny. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze, dla których brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji lub dane te są ograniczone. Właściwości substancji leczniczych wskazują, że mogą one stanowić ryzyko dla dziecka karmionego piersią. Przy stosowaniu tych substancji leczniczych nie zaleca się karmienia piersią.
Wg klasyfikacji dostępnej na stronie e-lactancia.org – alprazolam określany jest mianem Low Risk Probable. Do substancji leczniczych określanych jako LOW RISK PROBABLE zaliczane są substancje lecznicze określane jako umiarkowanie bezpieczne w czasie karmienia piersią. Autorzy tej klasyfikacji uważają, że substancje lecznicze zaliczane do tej grupy mogą powodować łagodne działania niepożądane u dziecka karmionego piersią lub mogą w niewielkim stopniu wpływać na proces laktacji. Niestety w przypadku substancji leczniczych zaliczanych do tej grupy, ilość danych naukowych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji jest ograniczona lub jest ich brak natomiast właściwości substancji leczniczej wskazują na niewielkie ryzyko działań niepożądanych dla procesu laktacji i dla dziecka karmionego piersią. Przy stosowaniu tych substancji leczniczych konieczne jest przeanalizowanie dodatkowych kwestii takich jak wiek dziecka, dawkę, synchronizację z karmieniem piersią, czas trwania terapii, ewentualną zamianę leku na bardziej bezpieczny oraz konieczne jest monitorowanie stanu dziecka.
Amerykańska Akademia Pediatrii określa alprazolam jako lek, dla którego wpływ na dziecko karmione piersią jest nieznany, ale może budzić obawy.
Wg portalu LactMed alprazolam ze względu na doniesienia o działaniach niepożądanych u dzieci karmionych piersią alprazolam prawdopodobnie nie jest najlepszym benzodiazepiną do wielokrotnego stosowania podczas karmienia, szczególnie w przypadku noworodków i wcześniaków.
Alprazolam może przenikać do pokarmu kobiecego. Dotychczasowe badania wykazały, że stężenie alprazolamu w mleku mam jest małe. Dostępne jest doniesienie, że u dziecka, którego mama w ciąży stosowała alprazolam po porodzie pojawiły się objawy odstawienia. Ponadto dostępne jest doniesienie, że mama karmiąc piersią stosowała alprazolam przez okres 9 miesięcy i przy odstawieniu leku u dziecka zauważono: rozdrażnienie, płacz i problemy ze spaniem.
Alprazolam charakteryzuje się niskim wskaźniekiem M/O=0,36. Iloraz mleko/osocze to stosunek stężenia wolnej frakcji substancji leczniczej w mleku do jej stężenia we krwi mamy. Wskaźnik ten pozwala na oszacowanie tendencji do przenikania danej substancji do pokarmu. Uznaje się, że substancje lecznicze o ilorazie większym niż 1 wykazują zwiększoną tendencję do przenikania do pokarmu i osiągania tam większych niż we krwi mamy stężeń. Z kolei iloraz mniejszy niż 1 wskazuje, że substancja lecznicza w niewielkim stopniu przenika do mleka mamy. Dla alprazolamu iloraz ten wynosi 0,36 – co świadczy o małej tendencji tego związku do przenikania do pokarmu.
Niestety iloraz M/O nie wskazuje na dokładną ilość substancji jaka może przedostawać się do pokarmu kobiecego. Dlatego też opracowano inny parametr – względną dawkę dla niemowlęcia RID. Jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość związku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem, w przeliczeniu na kilogram masy ciała, w przeliczeniu na dawkę leku (w przeliczeniu na kg masy ciała), jaką przyjmuje mama. Uznaje się, że lek jest bezpieczny, jeżeli wartość ta jest mniejsza niż 10%. Im mniejsza tym lepiej. RID dla Alprazolamu wynosi 8,5%.
W przypadku przyjmowania alprazolamu w czasie laktacji (tak jak i innych leków), należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku zaobserwowania u dziecka niepokojących objawów (nadmiernego uspokojenia, zwolnionego oddechu, słabego jedzenia, problemów z wybudzaniem dziecka, nadmiernej senności, problemów z przybieraniem na wadze) należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą.
Zawsze przyjmując jakikolwiek lek w czasie laktacji należy synchronizować jego przyjmowanie z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy przyjmować bezpośrednio po karmieniu piersią, przed najdłuższą przerwą w karmieniu (nocną lub popołudniową). Przyjmuje się, że najwięcej substancji leczniczej przenika do mleka mamy, kiedy w jej krwi substancja lecznicza uzyskuje stężenie maksymalne – tzw TMAX/CMAX– i przez ten czas należy ograniczyć przystawianie dziecka do piersi. W przypadku alprazolamu TMAX/CMAX wynosi 1-2h. Czyli lek należy podawać bezpośrednio po karmieniu piersią i z kolejnym karmieniem wstrzymać się ok 2h.
Podsumowując – stosowanie alprazolamu w czasie laktacji jest możliwe, wtedy kiedy jest to konieczne, po konsultacji z lekarzem, w rekomendowanych dawkach i przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności (TU). Ale warto zaznaczyć, że Alprazolam i inne benzodiazepiny, ze względu na długi biologiczny okres półtrwania (czyli długi czas utrzymywania się w organizmie) nie są lekami pierwszego rzutu w okresie laktacji.
Ostateczną decyzję o stosowaniu alprazolamu w czasie laktacji i o jednoczesnym kontynuowaniu karmienia piersią powinien zadecydować lekarz prowadzący!
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2021
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Wolters Kluwer, 2017
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2014
- Drugs During Pregnancy and Lactation, C. Schaefer et al., Academic Press Inc, 2014
- Leki w ciąży i laktacji, Frieske K. Et al., MedPharm Polska, 2014
- The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk, AAP, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789
- Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
- Baza e-lactanciahttp://www.e-lactancia.org/breastfeeding/alprazolam/product/
- Baza LactMed https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~UlFIz1:1