Złocień maruna i migrenowe bóle głowy

Pani Małgorzato.

ZŁOCIEŃ MARUNA

(z ang. Feverfew, z łac. Tanacetum parthenium, Chrysanthemum partenium, Pyrethrum parthenium Leucanthemum parthenium, Matricaria parthenium) inaczej maruna czy wrotycz maruna jest rośliną należącą do rodziny Asteraceae (złożone) i służy do pozyskiwania surowca roślinnego jakim jest liść/ziele maruny Parthenii folium/herba.

Trochę historii:

Nazwa tej rośliny (Tanacetum parthenium) pochodzi od słowa Partenon – czyli jednego z centralnie położonych budynków ateńskiego Akropolis. Jak głosi historia złocień pomógł wyleczyć robotnika rannego podczas budowy Partenonu. Jest również konkurencyjna historia, która podaje, że nazwa tej rośliny związana jest z jej stosowaniem w zapobieganiu bólom miesiączkowym u dziewic (gr. parthenos). Tak czy owak już w starożytnej Grecji znano i stosowano Złocień -Pierwsze wzmianki o nim znajdują się w piśmie „O materii lekarskiej” autorstwa greckiego lekarza Dioskuridesa z I w. n. e. jako o skutecznym środku przeciwgorączkowym. Dzięki takim właściwościom złocień maruna nazywany był/jest średniowieczną aspiryną. Ponadto Złocień maruna stosowany był w medycynie ludowej w artretyzmie, astmie, problemach skórnych, bólach głowy (już w 1772 roku uczony Hill zapewniał, że ziele to jest bardzo skutecznym środkiem w leczeniu silnego bólu głowy!), bólach uszu, brzucha, nerek, w stanach zapalnych, obrzękach, zaburzeniach miesiączkowania, przy problemach trawiennych, stanach skurczowych oraz po ukąszeniach przez owady.

Przeprowadzone w ostatnich latach liczne badania pozwoliły na poznanie składu chemicznego tego surowca oraz określenie profilu jego działania -który niewątpliwie jest bardzo ciekawy.

Chemizm:

Ziele maruna zawiera:

laktony seskwiterpenowe – między innymi partenolid (główny składnik), seko-tanapartenoid A, 3β-hydroksypartenolid, kostunolid, artemoryna, santamaryna, rejozyna, kanina, artekanina, anapartyna, balchain, kostunolid, sanatamaryna, artekanina i kanina.
flawonoidy pochodne apigeniny, luteoliny, kemferolu i kwercetyny
olejek eteryczny z kamforą, kamfenem, chryzantenolem, werbenolem, borneolem, germakrenem D i farnezenem

Działanie:

Liść/ziele Złocienia maruna wykazuje:

działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe dzięki zdolności hamowania metabolizmu kwasu arachidonowego (na etapie cyklooksygenazy oraz 5-lipoksygenazy)
wpływ na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych – Złocień maruna hamuje skurcz mięśni naczyń krwionośnych poprzez blokowanie otwarcia kanałów potasowych
wpływ na płytki krwi – Złocień maruna hamuje uwalnianie serotoniny z płytek krwi i tym samym zapobiega ich agregacji
działanie antyalergiczne poprzez hamowanie uwalniania histaminy
działanie przeciwdrobnoustrojowe – hamowanie wzrostu bakterii Gram+, drożdży i grzybów
działanie przeciwnowotworowe poprzez:
- indukcje apoptozy
- zatrzymanie cyklu komórkowego
- hamowanie aktywności czynnika transkrypcyjnego NF-kB
- aktywacja białka p53
skuteczne działanie w profilaktyktyce i leczeniu migrenowych bólów głowy

Badania kliniczne:

Badania nad skutecznością liści/ziela Złocienia Maruna w profilaktyce i leczeniu migrenowych bólów głowy:

w 1772 roku uczony Tomasz Hill na łamach czasopisma „The Family Herbal” zapewniał, że surowiec ten jest bardzo skutecznym środkiem w leczeniu silnego bólu głowy
w połowie lat 80 XXw. w Anglii rozpoczęto badania kliniczne z udziałem pacjentów
- I-sze badanie:
  - 17 pacjentów cierpiących okresowo na migrenę, którzy używali tego surowca roślinnego do łagodzenia objawów migreny jeszcze przed rozpoczęciem badań
  - pacjenci podzieleni na dwie grupy – I grupa otrzymywała 2 razy dziennie po 25 mg standaryzowanego suszu z liści Złocienia Maruna, II grupa otrzymywała placebo
  - badanie trwało pół roku
  - wykazano, że w grupie osób przyjmujących placebo częstość epizodów migreny i jej bolesność była większa niż u osób przyjmujących surowiec roślinny
- II-gie badanie:
  - 59 pacjentów cierpiących na migrenę, którzy nie używali tego surowca roślinnego przed badaniem klinicznym
  - część z pacjentów otrzymywała 82 mg leku a druga grupa otrzymywała placebo
  - badanie trwało 9 miesięcy
  - wykazano zmniejszenie częstotliwości i intensywności napadów migreny, bez nadmiernych objawów ubocznych
- III-cie badanie:
  - 59 pacjentów cierpiących na migrenę, którzy nie używali tego surowca roślinnego przed badaniem klinicznym
  - część z pacjentów otrzymywała 82 mg leku pacjenci podzieleni na dwie grupy – I grupa otrzymywała 2 razy dziennie po 25 mg standaryzowanego suszu z liści Złocienia Maruna, II grupa otrzymywała placebo
  - badanie trwało 9 miesięcy
  - wykazano zmniejszenie częstotliwości i intensywności napadów migreny, bez nadmiernych objawów ubocznych
- W kolejnych badaniach klinicznych potwierdzano skuteczność surowca roślinnego w profilaktyce i leczeniu migreny

Mechanizm działania liści/ziela złocienia maruna w profilaktyce i leczeniu migreny jest złożony i nie do końca wyjaśniony. Właściwości farmakologiczne związków czynnych zawartych w Złocieniu maruna (hamowanie produkcji prostaglandyn, hamowanie uwalniania serotoniny i histaminy, działanie spazmolityczne na mięśnie gładkie oraz antagonistyczny wpływ na receptory serotoninowe) dotyczą zaburzeń, które występują podczas napadów migreny co dodatkowo potwierdza celowość stosowania tego surowca roślinnego.

Dodatkowe informacje:

Dawkowanie

Obecnie skuteczną dawkę liści/ziela Złocienia maruna podaje się w przeliczeniu na partenolid i jest to 600 µg (0,6 mg) partenolidu dziennie

Ze względu na takie określenie dawkowania, bardzo ważne jest wybieranie preparatów (suplementów diety), w których producent podaje dokładny skład preparatu standaryzowany na zawartość partenolidu. Mówiąc krócej – musi być podany skład preparatu oraz ilość surowca lub ekstraktu (w mg) oraz określenie ilości (w procentach lub mg) znajdującego się w nim partenolidu! – wtedy łatwo wybrać taki preparat, który zapewni odpowiednie dawkowanie i odpowiednią skuteczną dawkę.

Napięciowy ból głowy

Niektórzy producenci suplementów diety zawierających liść/ziele Złocienia maruna podają, że ich preparaty mogą być stosowane w napięciowym bólu głowy.

Poniżej krótkie zestawienie/porównanie migrenowych i napięciowych bólów głowy:

Ja niestety nie natrafiłam na żadne informacje o skuteczności tego surowca roślinnego konkretnie w napięciowym bólu głowy – większość informacji na temat Złocienia maruny wskazuje na jego skuteczność w migrenowych bólach głowy lub ogólnie w silnych, uciążliwych bólach głowy.

Na koniec chciałam zaznaczyć, że ból głowy nie jest stanem chorobowym czy schorzeniem, lecz objawem – dlatego też występowanie bólu głowy (szczególnie jeżeli powtarza się, występuje często i jest uciążliwy) jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem, który przeprowadzi badania i wybierze odpowiedni sposób leczenia i/lub profilaktyki.

pozdrawiam

Magdalena Stolarczyk

Grynkiewicz G., Gadzikowska M., Metabolity wtórne i aktywność biologiczna złocienia maruny (Tanacetum parthenium) Postępy Fitoterapii 3-4/2002, s. 64-69
Koprowska K., Czyż M., Molekularne mechanizmy działania partenolidu – stary lek z nową twarzą, Postepy Hig Med Dosw (online), 2010; 64: 100-114
Nartowska J., Złocień maruna – średniowieczna aspiryna, Panacea 2012, 2(39), s.5-7
Anil P., Manish S., Garvendra S. R.,Vijay B., Feverfew (Tanacetum parthenium ): A systematic review Pharmacognosy Reviews 2011, 5( 9), 103-110
Eliane Cristina Ferro, Angelo Piva Biagini, Ícaro Eduardo Fuchs da Silva, Marcelo Lourenço Silva, Josie Resende Torres Silva, The combined effect of acupuncture and Tanacetum parthenium on quality of life in women with headache: randomised study, Acupunct Med 2012;30:252–257. doi:10.1136/acupmed-2012-010195

Opublikowano: 17 mar 2015 o 23:54