Furosemid to substancja lecznicza o działaniu moczopędnym z grupy diuretyków pętlowych. Działa w części grubej ramienia wstępującego pętli Henlego, hamuje resorpcję zwrotną jonów chlorkowych i jednocześnie nasila wydalanie sodu, potasu, wapnia i magnezu wraz z wodą. Ponadto stymuluje wytwarzanie prostaglandyn a także zmniejsza ciśnienie krwi, poprzez zmniejszenie objętości osocza, płynów pozakomórkowych i pojemności minutowej serca, a także w wyniku zmniejszenia oporu obwodowego. W dużym stopniu wiąże się z białkami osocza (do tego jeszcze wrócę), ma stosunkowo krótki biologiczny okres półtrwania T0,5 = 1-2 h, a stężenie maksymalne uzyskuje w czasie 1-2h.
Stosowanie furosemidu wskazane jest w przypadku:
- obrzęków, będących objawem chorób układu krążenia, wątroby i nerek
- nadciśnienia tętniczego
Furosemid jest substancją czynną leków wydawanych tylko i wyłącznie na receptę lekarską. A jak wygląda bezpieczeństwo stosowania furosemidu w czasie laktacji?
Furosemid i karmienie piersią:
Furosemid zaliczany jest do kategorii L3 – leków prawdopodobnie bezpiecznych w czasie laktacji, prawdopodobnie kompatybilnych z karmieniem piersią (wg kategorii ryzyka laktacyjnego Prof. Hale’a). Do tej kategorii zaliczane są:
- substancje lecznicze, dla których nie istnieją kontrolowane badania na grupie kobiet karmiących piersią, ale ryzyko niepożądanego działania leku u karmionego piersią dziecka jest możliwe
- substancje lecznicze, dla których badania wykazały tylko minimalny niezagrażający efekt niepożądany
- nowe substancje lecznicze, które nie mają przeprowadzonych odpowiednich badań
Leki należące do kategorii L3 powinny być stosowane tylko wtedy, gdy korzystny efekt u matki przewyższa ryzyko u dziecka.
Wg najnowszego opracowania „Drugs in Pregnancy and Lactation” Prof. Briggs’a (z maja 2017 roku) furosemid określany jest jako prawdopodobnie kompatybilny z karmieniem piersią. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze, dla których brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji lub dane te są ograniczone. Ale dostępne publikacje/doniesienia sugerują, że te substancje lecznicze nie stanowią ryzyka dla dziecka karmionego piersią
Furosemid wg portalu e-lactancia.org zaliczany jest o kategorii LOW RISK PROBABLE. Do tej kategorii zaliczane są substancje lecznicze określane jako umiarkowanie bezpieczne w czasie karmienia piersią. Autorzy tej klasyfikacji uważają, że substancje lecznicze zaliczane do tej grupy mogą powodować łagodne działania niepożądane u dziecka karmionego piersią lub mogą w niewielkim stopniu wpływać na proces laktacji. Niestety w przypadku substancji leczniczych zaliczanych do tej grupy, ilość danych naukowych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie laktacji jest ograniczona lub jest ich brak natomiast właściwości substancji leczniczej wskazują na niewielkie ryzyko działań niepożądanych dla procesu laktacji i dla dziecka karmionego piersią. Przy stosowaniu tych substancji leczniczych konieczne jest przeanalizowanie dodatkowych kwestii takich jak wiek dziecka, dawkę, synchronizację z karmieniem piersią, czas trwania terapii, ewentualną zamianę leku na bardziej bezpieczny oraz konieczne jest monitorowanie stanu dziecka.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca unikanie stosowania furosemidu w okresie karmienia piersią – bowiem może hamować proces laktacji.
Furosemid wg autorów książek/podręczników „Karmienie piersią – poradnictwo i promocja” oraz „Sztuka karmienia piersią” zaliczana jest do grupy tzw. leków zalecanych. Do tej grupy zaliczane są leki, przy stosowaniu których działania niepożądane u dziecka karmionego piersią występują bardzo rzadko lub nie stwarzają żadnego zagrożenia. Mimo, ze furosemid określany jest jako lek zalecany wyraźnie zaznaczone jest, że podobnie jak i inne diuretyki może wpływać hamująco na laktację.
Furosemid może przenikać do mleka mamy i dostępne są takie publikacje dokumentujące to przenikanie. Niemniej jednak brak konkretnych danych dotyczących ilości furosemidu jakie mogą przenikać do mleka kobiecego. Furosemid w dużym stopniu wiąże się z białkami osocza (98-99%) a im wyższy stopień wiązania się z białkami osocza tym mniejsze prawdopodobieństwo przenikania związku do pokarmu kobiecego. Warto zwrócić uwagę, że leki zawierające furosemid stosowane są u dzieci i w związku z tym może to pośrednio przemawiać za bezpieczeństwem stosowania furosemidu w okresie laktacji. Mało prawdopodobne jest, aby ewentualne ilości przenikające do mleka mamy mogły spowodować działania niepożądane – dotychczas takich nie zanotowano.
Należy pamiętać, że furosemid (tak jak i inne diuretyki) może hamować laktację!
W przypadku przyjmowania furosemidu w czasie laktacji (tak jak i innych leków), należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku zaobserwowania u dziecka niepokojących objawów (odwodnienie, nadmierna utrata płynów) należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą. Należy monitorować produkcję mleka.
Zawsze przyjmując jakikolwiek lek w czasie laktacji należy synchronizować jego przyjmowanie z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy przyjmować bezpośrednio po karmieniu piersią, przed najdłuższą przerwą w karmieniu (nocną lub popołudniową). Przyjmuje się, że najwięcej substancji leczniczej przenika do mleka mamy, kiedy w jej krwi substancja lecznicza uzyskuje stężenie maksymalne – tzw TMAX/CMAX – i przez ten czas należy ograniczyć przystawianie dziecka do piersi. W przypadku furosemidu – TMAX/CMAX wynosi 1-2h
Podsumowując – o stosowaniu furosemidu i jednoczesnym kontynuowaniu karmienia piersią – decyduje lekarz! Stosując jakikolwiek lek w czasie laktacji warto zastosować odpowiednie zasady stosowania leków w czasie karmienia piersią – więcej o nich TU
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Wolters Kluwer, 2017
- Drugs in Pregnancy and Lactation, G. G. Briggs, Lippincott Williams and Wilkins, 2014
- Drugs During Pregnancy and Lactation, C. Schaefer et al., Academic Press Inc, 2014
- Leki w ciąży i laktacji, Frieske K. Et al., MedPharm Polska, 2014
- The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk, AAP, Committee on Drugs, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789
- Breastfeeding and maternal medication. Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs, World Health Organizations, Genewa, 2002
- Karmienie piersią w teorii i praktyce. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Medycyna Praktyczna, Kraków 2012
- Karmienie piersią – poradnictwo i promocja. Karin MuB, 2008, MedPharm Polska, Wrocław
- Sztuka karmienia piersią, Hannah Lothrop, 2011, Media Rodzina, Poznań
- Baza LactMed https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~acmOtG:1
- Baza e-lactancia http://www.e-lactancia.org/breastfeeding/furosemide/product/