Często mamy karmiące przekonane o niewystarczającej ilości pokarmu sięgają po preparaty zawierające galaktogogi.
Dla przypomnienia galaktogogi to substancje mlekopędne, które stosowane są w celu wywołania, utrzymania i zwiększenia produkcji mleka u kobiet.
Galaktogogi dzieli się na:
- galaktogogi syntetyczne – farmakologiczne
- galaktogogi naturalne – pochodzenia roślinnego.
Do środków farmakologicznych o działaniu mlekopędnym zalicza się antagonistów dopaminy i hormony.
Antagoniści dopaminy, poprzez swój mechanizm działania – blokowanie receptora dopaminergicznego w ośrodkowym układzie nerwowym, hamują wydzielanie dopaminy, znoszą jej działanie hamujące na wydzielanie prolaktyny i prowadzą do wzrostu stężenia tego hormonu, co inicjuje laktogenezę. Niestety stosowanie tych substancji wiąże się z wysokim ryzykiem występowania działań niepożądanych zarówno u matki jak i u dziecka karmionego piersią.
Najczęściej stosowanym, w celu zwiększenia laktacji, związkiem z tej grupy jest metoklopramid. Niestety powoduje on liczne działania niepożądane u mamy karmiącej. Co więcej przenika do mleka mamy a jego stężenie w mleku jest wyższe niż w osoczu. W związku z tym może on niekorzystnie oddziaływać na dziecko karmione piersią powodując nadmierne uspokojenie, ospałość i marazm. Ze względu na wysokie ryzyko działań niepożądanych, w 2013 roku Europejska Agencja Leków wydała wytyczne, w których ogranicza wskazania do stosowania metoklopramidu jedynie do leczenia nudności i wymiotów oraz zapobiegania im.
Innym związkiem z tej grupy, wykorzystywanym w celu pobudzenia laktacji jest domperidon. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi, jest on galaktogogiem preferowanym a jego skuteczność obserwuje się u ok 60% mam stosujących tą substancję leczniczą. W odróżnieniu od metoklopramidunie wywołuje działań niepożądanych ze strony Ośrodkowego Układu Nerwowego. Jest również bezpieczniejszy dla dziecka karmionego piersią.
Chloropromazyna i sulpiryd wykazują właściwości pobudzające i wspomagające laktację, ale ze względu na liczne działania niepożądane stosowanie tych substancji jest ograniczone.
Drugą grupę galaktogogów farmakologicznych stanowią hormony. Wśród nich wymieniana jest oksytocyna, stosowana u matek dzieci urodzonych przedwcześnie i u tych, u których stwierdzono zaburzenia odruchu wypływu. Oksytocyna powoduje skurcz komórek, co prowadzi do zwiększonego wyciskania pokarmu przez przewody wyprowadzające. Nie powoduje działań niepożądanych.
Innym hormonem pobudzającym laktację jest tyreoliberyna, ale jej podawanie może prowadzić do wystąpienia jatrogennej nadczynności tarczycy. Laktację stymuluje również hormon wzrostu oraz medroksyprogesteron.
Wymienione substancje lecznicze nie są zarejestrowane w Polsce do stosowania w celu wspomagania laktacji. Jest to użycie poza zarejestrowanymi wskazaniami tzw. off-label. Co więcej warto pamiętać, że podawanie galaktogogów farmakologicznych nie jest i nie powinno być praktyką pierwszego wyboru w celu pobudzania laktacji. Zazwyczaj, w tym celu, wystarczają metody niefarmakologiczne, konsultacja z doradcą laktacyjnym, poprawa techniki karmienia, częstsze przystawianie dziecka do piersi oraz stosowanie galaktogogów pochodzenia naturalnego – o których więcej TU.
- Asztalos ., Campbell-Yeo M., DaSilva O.,, Kiss A., Knoppert A., Ito S., Enhancing breast milk production with Domperidone in mothers of preterm neonates (EMPOWER trial),BMC Pregnancy and Childbirth 2012, 12, 87,
- Bazzano A.N., Hofer R., Thibeau S., Gillispie V.,Jacobs M., Katherine P., A Review of Herbal and Pharmaceutical Galactagogues for Breast-Feeding Ochsner Journal 2016,16, 511–524,
- Budzynska K., Gardner Z., Low Dog T., Gardiner P., Complementary, Holistic, and Integrative Medicine: Advice for Clinicians on Herbs and Breastfeeding Pediatrics in Review 2013, 34(8), 343-353
- Co MM, Hernandez EA, Co BG: A comparative study on the efficacy of the different galactogogues among mothers with lactational insufficiency. The Journal of Clinical Pharmacology2002,49, 42(9):1052-1052
- Haase B, Taylor SN, Mauldin J, Johnson TS, Wagner CLDomperidone for Treatment of Low Milk Supply in Breast Pump-Dependent Mothers of Hospitalized Premature Infants: A Clinical Protocol.J Hum Lact. 2016 May;32(2):373-81. doi: 10.1177/0890334416630539. Epub 2016 Feb 23.
- Mannion C., Mansell D., Breastfeeding Self-Efficacy and the Use of Prescription Medication: A Pilot Study Hindawi Publishing Corporation Obstetrics and Gynecology International 2012, ID 562704, doi:10.1155/2012/562704
- Medications and Mothers’ Milk, T.W. Hale, H.E. Rowe, Springer Co. 2016
- Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Karmienie piersią w teorii i w praktyce. Kraków 2012
- Penagos Tabares F., Juliana V. Bedoya Jaramillo, Zulma Tatiana Ruiz-Cortés,Pharmacological Overview of Galactogogues, Hindawi Publishing Corporation Veterinary Medicine International. 2014, Article ID 602894, 20 pages http://dx.doi.org/10.1155/2014/602894
- The Academy of Breastfeeding Medicine Protocol Committee ABM Clinical Protocol #9: Use of Galactogogues in Initiating or Augmenting the Rate of Maternal Milk Secretion (First Revision January 2011) BREASTFEEDING MEDICINE 2011, 6(1), DOI: 10.1089/bfm.2011.9998
- Zuppa A.A., Sindico P., Orchi C., Carducci C., Cardiello V., Romagnoli C., Catenazzi P., Safety and Efficacy of Galactogogues: Substances that Induce, Maintain and Increase Breast Milk Production J Pharm Pharmaceut Sci, 2010, 13(2) 162 – 174,
- EMA, URPL, http://urpl.gov.pl/sites/default/files/PKS_Metoclopramide_Public_Health_Communication_re-exam_PL_komDML.pdf